G 1. 1 Quid faciat laetas segetes, quo sidere terram G 1. 2 uertere, Maecenas, ulmisque adiungere uitis G 1. 3 conueniat, quae cura boum, qui cultus habendo G 1. 4 sit pecori, apibus quanta experientia parcis, G 1. 5 illinc canere incipiam. Uos, o clarissima mundi G 1. 6 lumina, labentem caelo quae ducitis annum, G 1. 7 Liber et alma Ceres, uestro si munere tellus G 1. 8 Chaoniam pingui glandem mutauit arista, G 1. 9 poculaque inuentis Acheloia miscuit uuis; G 1. 10 et uos, agrestum praesentia numina, Fauni, G 1. 11 ferte simul Faunique pedem Dryadesque puellae: G 1. 12 Munera uestra cano. Tuque o, cui prima frementem G 1. 13 fudit equum magno tellus percussa tridenti, G 1. 14 Neptune; et cultor nemorum, cui pinguia Ceae G 1. 15 ter centum niuei tondent dumeta iuuenci; G 1. 16 ipse nemus linquens patrium saltusque Lycaei, G 1. 17 Pan, ouium custos, tua si tibi Maenala carae, G 1. 18 adsis, o Tegeaee, fauens, oleaeque Minerua G 1. 19 inuentrix, uncique puer monstrator aratri, G 1. 20 et teneram ab radice ferens, Siluane, cupressum, G 1. 21 dique deaeque omnes, studium quibus arua tueri, G 1. 22 quique nouas alitis non ullo semine fruges, G 1. 23 quique satis largum caelo demittitis imbrem; G 1. 24 tuque adeo, quem mox quae sint habitura deorum G 1. 25 concilia, incertum est, urbisne inuisere, Caesar, G 1. 26 terrarumque uelis curam et te maximus orbis G 1. 27 auctorem frugum tempestatumque potentem G 1. 28 accipiat, cingens materna tempora myrto, G 1. 29 an deus inmensi uenias maris ac tua nautae G 1. 30 numina sola colant, tibi seruiat ultima Thule G 1. 31 teque sibi generum Tethys emat omnibus undis, G 1. 32 anne nouum tardis sidus te mensibus addas, G 1. 33 qua locus Erigonen inter Chelasque sequentis G 1. 34 panditur---ipse tibi iam bracchia contrahit ardens G 1. 35 Scorpius et caeli iusta plus parte reliquit--- G 1. 36 quidquid eris,---nam te nec sperant Tartara regem G 1. 37 nec tibi regnandi ueniat tam dira cupido, G 1. 38 quamuis Elysios miretur Graecia campos G 1. 39 nec repetita sequi curet Proserpina matrem--- G 1. 40 da facilem cursum atque audacibus adnue coeptis G 1. 41 ignarosque uiae mecum miseratus agrestis G 1. 42 ingredere et uotis iam nunc adsuesce uocari. G 1. 43 Uere nouo, gelidus canis cum montibus humor G 1. 44 liquitur et Zephyro putris se glaeba resoluit, G 1. 45 depresso incipiat iam tum mihi taurus aratro G 1. 46 ingemere et sulco attritus splendescere uomer. G 1. 47 Illa seges demum uotis respondet auari G 1. 48 agricolae, bis quae solem, bis frigora sensit; G 1. 49 illius inmensae ruperunt horrea messes. G 1. 50 At prius ignotum ferro quam scindimus aequor, G 1. 51 uentos et uarium caeli praediscere morem G 1. 52 cura sit ac patrios cultusque habitusque locorum G 1. 53 et quid quaeque ferat regio et quid quaeque recuset. G 1. 54 Hic segetes, illic ueniunt felicius uuae, G 1. 55 arborei fetus alibi, atque iniussa uirescunt G 1. 56 gramina. Nonne uides, croceos ut Tmolus odores, G 1. 57 India mittit ebur, molles sua tura Sabaei, G 1. 58 at Chalybes nudi ferrum, uirosaque Pontus G 1. 59 castorea, Eliadum palmas Epiros equarum. G 1. 60 Continuo has leges aeternaque foedera certis G 1. 61 inposuit natura locis, quo tempore primum G 1. 62 Deucalion uacuum lapides iactauit in orbem, G 1. 63 unde homines nati, durum genus. Ergo age, terrae G 1. 64 pingue solum primis extemplo a mensibus anni G 1. 65 fortes inuertant tauri glaebasque iacentis G 1. 66 puluerulenta coquat maturis solibus aestas; G 1. 67 at si non fuerit tellus fecunda, sub ipsum G 1. 68 Arcturum tenui sat erit suspendere sulco: G 1. 69 illic, officiant laetis ne frugibus herbae, G 1. 70 hic, sterilem exiguus ne deserat humor harenam. G 1. 71 Alternis idem tonsas cessare nouales G 1. 72 et segnem patiere situ durescere campum; G 1. 73 aut ibi flaua seres mutato sidere farra, G 1. 74 unde prius laetum siliqua quassante legumen G 1. 75 aut tenuis fetus uiciae tristisque lupini G 1. 76 sustuleris fragilis calamos siluamque sonantem. G 1. 77 Urit enim lini campum seges, urit auenae, G 1. 78 urunt Lethaeo perfusa papauera somno: G 1. 79 sed tamen alternis facilis labor, arida tantum G 1. 80 ne saturare fimo pingui pudeat sola neue G 1. 81 effetos cinerem inmundum iactare per agros. G 1. 82 Sic quoque mutatis requiescunt fetibus arua; G 1. 83 nec nulla interea est inaratae gratia terrae. G 1. 84 Saepe etiam sterilis incendere profuit agros G 1. 85 atque leuem stipulam crepitantibus urere flammis: G 1. 86 siue inde occultas uiris et pabula terrae G 1. 87 pinguia concipiunt, siue illis omne per ignem G 1. 88 excoquitur uitium atque exsudat inutilis humor, G 1. 89 seu pluris calor ille uias et caeca relaxat G 1. 90 spiramenta, nouas ueniat qua sucus in herbas, G 1. 91 seu durat magis et uenas adstringit hiantis, G 1. 92 ne tenues pluuiae rapidiue potentia solis G 1. 93 acrior aut Boreae penetrabile frigus adurat. G 1. 94 Multum adeo, rastris glaebas qui frangit inertis G 1. 95 uimineasque trahit cratis, iuuat arua, neque illum G 1. 96 flaua Ceres alto nequiquam spectat Olympo; G 1. 97 et qui, proscisso quae suscitat aequore terga, G 1. 98 rursus in obliquum uerso perrumpit aratro, G 1. 99 exercetque frequens tellurem atque imperat aruis. G 1.100 Humida solstitia atque hiemes orate serenas, G 1.101 agricolae; hiberno laetissima puluere farra, G 1.102 laetus ager: nullo tantum se Mysia cultu G 1.103 iactat et ipsa suas mirantur Gargara messis. G 1.104 Quid dicam, iacto qui semine comminus arua G 1.105 insequitur cumulosque ruit male pinguis harenae G 1.106 deinde satis fiuuium inducit riuosque sequentis G 1.107 et, cum exustus ager morientibus aestuat herbis, G 1.108 ecce supercilio cliuosi tramitis undam G 1.109 elicit. illa cadens raucum per leuia murmur G 1.110 saxa ciet, scatebrisque arentia temperat arua. G 1.111 Quid qui, ne grauidis procumbat culmus aristis, G 1.112 luxuriem segetum tenera depascit in herba, G 1.113 cum primum sulcos aequant sata. quique paludis G 1.114 collectum humorem bibula diducit harena. G 1.115 Praesertim incertis si mensibus amnis abundans G 1.116 exit et obducto late tenet omnia limo, G 1.117 unde cauae tepido sudant humore lacunae. G 1.118 Nec tamen, haec cum sint hominumque boumque labores G 1.119 uersando terram experti, nihil inprobus anser G 1.120 Strymoniaeque grues et amaris intiba fibris G 1.121 officiunt aut umbra nocet. Pater ipse colendi G 1.122 haud facilem esse uiam uoluit, primusque per artem G 1.123 mouit agros curis acuens mortalia corda G 1.124 nec torpere graui passus sua regna ueterno. G 1.125 Ante Iouem nulli subigebant arua coloni; G 1.126 ne signare quidem aut partiri limite campum G 1.127 fas erat: in medium quaerebant ipsaque tellus G 1.128 omnia liberius nullo poscente ferebat. G 1.129 Ille malum uirus serpentibus addidit atris G 1.130 praedarique lupos iussit pontumque mouer G 1.131 mellaque decussit foliis ignemque remouit G 1.132 et passim riuis currentia uina repressit, G 1.133 ut uarias usus meditando extunderet artis G 1.134 paulatim et sulcis frumenti quaereret herbam. G 1.135 [Ut silicis uenis abstrusum excuderet ignem.] G 1.136 Tunc alnos primum fluuii sensere cauatas; G 1.137 nauita tum stellis numeros et nomina fecit, G 1.138 Pleiadas, Hyadas, claramque Lycaonis Arcton; G 1.139 tum laqueis captare feras et fallere uisco G 1.140 inuentum et magnos canibus circumdare saltus; G 1.141 atque alius latum funda ianu uerberat amnem G 1.142 alta petens, pelagoque alius trahit humida lina; G 1.143 tum ferri rigor atque argutae lamina serrae,--- G 1.144 nam primi cuneis scindebant fissile lignum G 1.145 tum uariae uenere artes. Labor omnia uicit G 1.146 inprobus et duris urguens in rebus egestas. G 1.147 Prima Ceres ferro mortalis uertere terram G 1.148 instituit, cum iam glandes atque arbuta sacrae G 1.149 deficerent siluae et uictum Dodona negaret. G 1.150 Mox et frumentis labor additus, ut mala culmos G 1.151 esset robigo segnisque horreret in aruis G 1.152 carduus; intereunt segetes, subit aspera silua, G 1.153 lappaeque tribolique, interque nitentia culta G 1.154 infelix lolium et steriles dominantur auenae. G 1.155 Quod nisi et adsiduis herbam insectabere rastris, G 1.156 et sonitu terrebis aues, et ruris opaci G 1.157 falce premes umbram uotisque uocaueris imbrem, G 1.158 heu magnum alterius frustra spectabis aceruum, G 1.159 concussaque famem in siluis solabere quercu. G 1.160 Dicendum et, quae sint duris agrestibus arma, G 1.161 quis sine nec potuere seri nec surgere messes: G 1.162 uomis et infiexi primum graue robur aratri G 1.163 tardaque Eleusinae matris uoluentia plaustra G 1.164 tribulaque traheaeque et iniquo pondere rastri; G 1.165 uirgea praeterea Celei uilisque supellex, G 1.166 arbuteae crates et mystica uannus Iacchi. G 1.167 Omnia quae multo ante memor prouisa repones, G 1.168 si te digna manet diuini gloria ruris. G 1.169 Continuo in siluis magna ui flexa domatur G 1.170 in burim et curui formam accipit ulmus aratri. G 1.171 Huic a stirpe pedes temo protentus in octo, G 1.172 binae aures, duplici aptantur dentalia dorso G 1.173 stiuaque, quae currus a tergo torqueat imos, G 1.174 caeditur et tilia ante iugo leuis altaque fagus, G 1.175 et suspensa focis explorat robora fumus. G 1.176 Possum multa tibi ueterum praecepta referre, G 1.177 ni refugis tenuisque piget cognoscere curas. G 1.178 Area cum primis ingenti aequanda cylindro G 1.179 et uertenda manu et creta solidanda tenaci, G 1.180 ne subeant herbae neu puluere uicta fatiscat, G 1.181 tum uariae inludant pestes: saepe exiguus mus G 1.182 sub terris posuitque domos atque horrea fecit, G 1.183 aut oculis capti fodere cubilia talpae, G 1.184 inuentnsque cauis bufo et quae plurima terrae G 1.185 monstra ferunt, populatque ingentem farris aceruum G 1.186 curculio atque inopi metuens formica senectae. G 1.187 Contemplator item, cum se nux plurima siluis G 1.188 induet in florem et ramos curuabit olentis. G 1.189 Si superant fetus, pariter frumenta sequentur G 1.190 magnaque cum magno ueniet tritura calore; G 1.191 at si luxuria foliorum exuberat umbra, G 1.192 nequiquam pinguis palea teret area culmos. G 1.193 Semina uidi equidem multos medicare serentis G 1.194 et nitro prius et nigra perfundere amurga, G 1.195 grandior ut fetus siliquis fallacibus esset, G 1.196 et, quamuis igni exiguo, properata maderent. G 1.197 Uidi lecta diu et multo spectata labore G 1.198 degenerare tamen, ni uis humana quot annis G 1.199 maxima quaeque manu legeret. Sic omnia fatis G 1.200 in peius ruere ac retro sublapsa referri, G 1.201 non aliter, quam qui aduerso uix ilumine lembum G 1.202 remigiis subigit, si bracchia forte remisit, G 1.203 atque illum in praeceps prono rapit alueus amni. G 1.204 Praeterea tam sunt Arcturi sidera nobis G 1.205 Haedorumque dies seruandi et lucidus Anguis, G 1.206 quam quibus in patriam uentosa per aequora uectis G 1.207 pontus et ostriferi fauces temptantur Abydi. G 1.208 Libra die somnique pares ubi fecerit horas G 1.209 et medium luci atque umbris iam diuidit orbem, G 1.210 exercete, uiri, tauros, serite hordea campis G 1.211 usque sub extremum brumae intractabilis imbrem; G 1.212 nec non et lini segetem et Cereale papauer G 1.213 tempus humo tegere et iamdudum incumbere aratris, G 1.214 dum sicca tellure licet, dum nubila pendent. G 1.215 Uere fabis satio; tum te quoque, Medica, putres G 1.216 accipiunt sulci et milio uenit annua cura, G 1.217 candidus auratis aperit cum cornibus annum G 1.218 Taurus et auerso cedens Canis occidit astro. G 1.219 At si triticeam in messem robustaque farra G 1.220 exercebis humum solisque instabis aristis, G 1.221 ante tibi Eoae Atlantides abscondantur G 1.222 Gnosiaque ardentis decedat stella Coronae, G 1.223 debita quam sulcis committas semina quamque G 1.224 inuitae properes anni spem credere terrae. G 1.225 Multi ante occasum Maiae coepere; sed illos G 1.226 exspectata seges uanis elusit auenis. G 1.227 Si uero uiciamque seres uilemque phaselum G 1.228 nec Pelusiacae curam aspernabere lentis, G 1.229 haud obscura cadens mittet tibi signa Bootes: G 1.230 incipe et ad medias sementeru extende pruinas. G 1.231 Idcirco certis dimensum partibus orbem G 1.232 per duodena regit mundi Sol aureus astra. G 1.233 Quinque tenent caelum zonae; quarum una corusco G 1.234 semper sole rubens et torrida semper ab igni; G 1.235 quam circum extremae dextra laeuaque trahuntur G 1.236 caeruleae, glacie concretae atque imbribus atris; G 1.237 has inter mediamque duae mortalibus aegris G 1.238 munere concessae diuom, et uia secta per ambas, G 1.239 obliquus qua se signorum uerteret ordo. G 1.240 Mundus, ut ad Scythiam Rhipaeasque arduus arces G 1.241 consurgit, premitur Libyae deuexus in austros. G 1.242 Hic uertex nobis semper sublimis; at illum G 1.243 sub pedibus Styx atra uidet Manesque profundi. G 1.244 Maxumus hic flexu sinuoso elabitur Anguis G 1.245 circum perque duas in morem fluminis Arctos, G 1.246 Arctos Oceani metuentis aequore tingui. G 1.247 Illic, ut perhibent, aut intempesta silet nox, G 1.248 semper et obtenta densentur nocte tenebrae, G 1.249 aut redit a nobis Aurora diemque reducit; G 1.250 nosque ubi primus equis Oriens adfiauit anhelis, G 1.251 illic, sera rubens accendit lumina Uesper. G 1.252 Hinc tempestates dubio praediscere caelo G 1.253 possumus, hinc messisque diem tempusque serendi, G 1.254 et quando infidum remis inpellere marmor G 1.255 conueniat, quando armatas deducere classis, G 1.256 aut tempestiuam siluis euertere pinum. G 1.257 Nec frustra signorum obitus speculamur et ortus, G 1.258 temporibusque parem diuersis quattuor annum. G 1.259 Frigidus agricolam si quando continet imber, G 1.260 multa, forent quae mox caelo properanda sereno, G 1.261 maturare datur: durum procudit arator G 1.262 uomeris obtunsi dentem, cauat arbore lintres, G 1.263 aut pecori signum aut numeros inpressit aceruis. G 1.264 Exacuunt alii uallos furcasque bicornis G 1.265 atque Amerina parant lentae retinacula uiti. G 1.266 Nunc facilis rubea texatur fiscina uirga, G 1.267 nunc torrete igni fruges, nunc frangite saxo. G 1.268 Quippe etiam festis quaedam exercere diebus G 1.269 fas et iura sinunt; riuos deducere nulla G 1.270 religio uetuit, segeti praetendere saepem, G 1.271 insidias auibus moliri, incendere uepres, G 1.272 balantumque gregem fiuuio mersare salubri. G 1.273 Saepe oleo tardi costas agitator aselli G 1.274 uilibus aut onerat pomis, lapidemque reuertens G 1.275 incusum aut atrae massam picis urbe reportat. G 1.276 Ipsa dies alios alio dedit ordine Luna G 1.277 felicis operum. Quintam fuge: pallidus Orcus G 1.278 Eumenidesque satae; tum partu Terra nefando G 1.279 Coeumque Iapetumque creat saeuumque Typhoea G 1.280 et coniuratos caelum rescindere fratres. G 1.281 Ter sunt conati inponere Pelio Ossam G 1.282 scilicet, atque Ossae frondosum inuoluere Olympum; G 1.283 ter pater exstructos disiecit fulmine montis. G 1.284 Septima post decimam felix et ponere uitem G 1.285 et prensos domitare boues et licia telae G 1.286 addere: nona fugae melior, contraria furtis. G 1.287 Multa adeo gelida melius se nocte dedere, G 1.288 aut cum sole nouo terras inrorat Eous. G 1.289 Nocte leues melius stipulae, nocte arida prata G 1.290 tondentur, noctes lentus non deficit humor. G 1.291 Et quidam seros hiberni ad luminis ignis G 1.292 peruigilat ferroque faces inspicat acuto; G 1.293 interea longum cantu solata laborem G 1.294 arguto coniunx percurrit pectine telas, G 1.295 aut dulcis musti Uolcano decoquit humorem G 1.296 et foliis undam trepidi despumat aeni. G 1.297 At rubicunda Ceres medio succiditur aestu G 1.298 et medio tostas aestu terit area fruges. G 1.299 Nudus ara, sere nudus; hiems ignaua colono. G 1.300 Frigoribus parto agricolae plerumque fruuntur G 1.301 mutuaque inter se laeti conuiuia curant. G 1.302 Inuitat genialis hiems curasque resoluit, G 1.303 ceu pressae cum iam portum tetigere carinae, G 1.304 puppibus et laeti nautae inposuere coronas. G 1.305 Sed tamen et quernas glandes tum stringere tempus G 1.306 et lauri bacas oleamque cruentaque myrta, G 1.307 tum gruibus pedicas et retia ponere ceruis G 1.308 auritosque sequi lepores, tum figere dammas, G 1.309 stuppea torquentem Balearis uerbera fundae, G 1.310 cum nix alta iacet, glaciem cum flumina trudunt. G 1.311 Quid tempestates autumni et sidera dicam, G 1.312 atque, ubi iam breuiorque dies et mollior aestas, G 1.313 quae uigilanda uiris. uel cum ruit imbriferum uer, G 1.314 spicea iam campis cum messis inhorruit et cum G 1.315 frumenta in uiridi stipula lactentia turgent. G 1.316 Saepe ego, cum ilauis messorem induceret aruis G 1.317 agricola et fragili iam stringeret hordea culmo, G 1.318 omnia uentorum concurrere proelia uidi, G 1.319 quae grauidam late segetem ab radicibus imis G 1.320 sublimem expulsam eruerent; ita turbine nigro G 1.321 ferret hiems culmumque leuem stipulasque uolantis. G 1.322 Saepe etiam inmensum caelo uenit agmen aquarum G 1.323 et foedam glomerant tempestatem imbribus atris G 1.324 collectae ex alto nubes; ruit arduus aether G 1.325 et pluuia ingenti sata laeta boumque labores G 1.326 diluit; inplentur fossae et caua flumina crescunt G 1.327 cum sonitu feruetque fretis spirantibus aequor. G 1.328 Ipse pater media nimborum in nocte corusca G 1.329 fulmina molitur dextra; quo maxuma motu G 1.330 terra tremit; fugere ferae et mortalia corda G 1.331 per gentis humilis strauit pauor; ille flagranti G 1.332 aut Athon aut Rhodopen aut alta Ceraunia telo G 1.333 deicit; ingeminant austri et densissimus imber; G 1.334 nunc nemora ingenti uento, nunc litora plangunt. G 1.335 Hoc metuens caeli menses et sidera serua, G 1.336 frigida Saturni sese quo stella receptet, G 1.337 quos ignis caelo Cyllenius erret in orbis. G 1.338 In primis uenerare deos atque annua magnae G 1.339 sacra refer Cereri laetis operatus in herbis G 1.340 extremae sub casum hiemis, iam uere sereno. G 1.341 Tum pingues agni et tum mollissima uina, G 1.342 tum somni dulces densaeque in montibus umbrae. G 1.343 Cuncta tibi Cererem pubes agrestis adoret; G 1.344 cui tu lacte fauos et miti dilue Baccho, G 1.345 terque nouas circum felix eat hostia fruges, G 1.346 omnis quam chorus et socii comitentur ouantes, G 1.347 et Cererem clamore uocent in tecta; neque ante G 1.348 falcem maturis quisquam supponat aristis, G 1.349 quam Cereri torta redimitus tempora quercu G 1.350 det motus incompositos et carmina dicat. G 1.351 Atque haec ut certis possemus discere signis, G 1.352 aestusque pluuiasque et agentis frigora uentos, G 1.353 ipse Pater statuit, quid menstrua Luna moneret, G 1.354 qno signo caderent austri, quid saepe uidentes G 1.355 agricolae propius stabulis armenta tenerent. G 1.356 Continuo uentis surgentibus aut freta ponti G 1.357 incipiunt agitata tumescere et aridus altis G 1.358 montibus audiri fragor aut resonantia longe G 1.359 litora misceri et nemorum increbrescere murmur. G 1.360 Iam sibi tum a curuis male temperat unda carinis, G 1.361 cum medio celeres reuolant ex aequore mergi G 1.362 clamoremque ferunt ad litora, cumque marinae G 1.363 in sicco ludunt fulicae notasque paludis G 1.364 deserit atque altam supra uolat ardea nubem. G 1.365 Saepe etiam stellas uento inpendente uidebis G 1.366 praecipitis caelo labi noctisque per umbram G 1.367 flammarum longos a tergo albescere tractus; G 1.368 saepe leuem paleam et frondes uolitare caducas G 1.369 aut summa nantis in aqua colludere plumas. G 1.370 At Boreae de parte trucis cum fulminat et cum G 1.371 Eurique Zephyrique tonat domus: omnia plenis G 1.372 rura natant fossis atque omnis nauita ponto G 1.373 humida uela legit. Numquam inprudentibus imber G 1.374 obfuit: aut illum surgentem uallibus imis G 1.375 aeriae fugere grues, aut bucula caelum G 1.376 suspiciens patulis captauit naribus auras, G 1.377 aut arguta lacus ciroumuolitauit hirundo G 1.378 et ueterem in limo ranae cecinere querellam. G 1.379 Saepius et tectis penetralibus extulit oua G 1.380 angustum formica terens iter et bibit ingens G 1.381 arcus et e pastu decedens agmine magno G 1.382 coruorum increpuit densis exercitus alis. G 1.383 Iam uariae pelagi uolucres et quae Asia circum G 1.384 dulcibus in stagnis rimantur prata Caystri, G 1.385 certatim largos umeris infundere rores: G 1.386 nunc caput obiectare fretis, nunc currere in undas G 1.387 et studio incassum uideas gestire lauandi. G 1.388 Tum cornix plena pluuiam uocat inproba uoce G 1.389 et sola in sicca secum spatiatur harena. G 1.390 Ne nocturna quidem carpentes pensa puellae G 1.391 nesciuere hiemem, testa cum ardente uiderent G 1.392 scintillare oleum et putris concrescere fungos. G 1.393 Nec minus ex imbri soles et aperta serena G 1.394 prospicere et certis poteris cognoscere signis: G 1.395 nam neque tum stellis acies obtunsa uidetur, G 1.396 nec fratris radiis obnoxia surgere Luna, G 1.397 tenuia nec lanae per caelum uellera ferri; G 1.398 non tepidum ad solem pinnas in litore pandunt G 1.399 dilectae Thetidi alcyones, non ore solutos G 1.400 inmundi memiuere sues iactare maniplos. G 1.401 At nebulae magis ima petunt campoque recumbunt, G 1.402 solis et occasum seruans de culmine summo G 1.403 nequiquam seros exercet noctua cantus. G 1.404 Adparet liquido sublimis in aere Nisus G 1.405 et pro purpureo poenas dat Scylla capillo: G 1.406 quacumque illa leuem fugiens secat aethera pinnis, G 1.407 ecce inimicus, atrox, magno stridore per auras G 1.408 insequitur Nisus; qua se fert Nisus ad auras, G 1.409 illa leuem fugiens raptim secat aethera pinnia G 1.410 Tum liquidas corui presso ter gutture uoces G 1.411 aut quater ingeminant, et saepe cubilibus altis G 1.412 nescio qua praeter solitum dulcedine laeti G 1.413 inter se in foliis strepitant; iuuat imbribus actis G 1.414 progeniem paruam dulcisque reuisere nidos; G 1.415 haud equidem credo, quia sit diuinitus illis G 1.416 ingenium aut rerum fato prudentia maior; G 1.417 uerum ubi tempestas et caeli mobilis humor G 1.418 mutauere uias et Iuppiter uuidus austris G 1.419 denset, erant quae rara modo, et, quae densa, relaxat, G 1.420 uertuntur species animorum et pectora motus G 1.421 nunc alios, alios, dum nubila uentus agebat, G 1.422 concipiunt: hinc ille auium concentus in agris G 1.423 et laetae pecudes et ouantes gutture corui. G 1.424 Si uero solem ad rapidum lunasque sequentis G 1.425 ordine respicies, numquam te crastina fallet G 1.426 hora neque insidiis noctis capiere serenae. G 1.427 Luna, reuertentis cum primum colligit ignis, G 1.428 si nigrum obscuro conprenderit aera cornu, G 1.429 maxumus agricolis pelagoque parabitur imber; G 1.430 at si uirgineum suffuderit ore ruborem, G 1.431 uentus erit; uento semper rubet aurea Phoebe. G 1.432 Sin ortu quarto, namque is certissimus auctor, G 1.433 pura neque obtunsis per caelum cornibus ibit, G 1.434 totus et ille dies et qui nascentur ab illo G 1.435 exactum ad mensem pluuia uentisque carebunt, G 1.436 uotaque seruati soluent in litore nautae G 1.437 Glauco et Panopeae et Inoo Melicertae. G 1.438 Sol quoque et exoriens et cum se condet in unda G 1.439 signa dahit; solem certissima signa sequuntur, G 1.440 et quae mane refert et quae surgentibus astris. G 1.441 Ille ubi nascentem maculis uariauerit ortum G 1.442 conditus in nubem medioque refugerit orbe, G 1.443 suspecti tibi sint imbres; namque urguet ab alto G 1.444 arboribusque satisque Notus pecorique sinister. G 1.445 Aut ubi sub lucem densa inter nubila sese G 1.446 diuersi rumpent radii aut ubi pallida surget G 1.447 Tithoni croceum linquens Aurora cubile, G 1.448 heu male tum mitis defendet pampinus uuas: G 1.449 tam multa in tectis crepitans salit horrida grando. G 1.450 Hoc etiam, emenso cum iam decedit Olympo, G 1.451 profuerit meminisse magis; nam saepe uidemus G 1.452 ipsius in uoltu uarios errare colores: G 1.453 caeruleus pluuiam denuntiat, igneus Euros; G 1.454 sin maculae incipient rutilo inmiscerier igni, G 1.455 omnia tum pariter uento nimbisque uidebis G 1.456 feruere. Non illa quisquam me nocte per altum G 1.457 ire, neque ab terra moneat conuellere funem. G 1.458 At si, cum referetque diem condetque relatum, G 1.459 lucidus orbis erit, frustra terrebere nimbis G 1.460 et claro siluas cernes Aquilone moueri. G 1.461 Denique quid uesper serus uehat, unde serenas G 1.462 uentus agat nubes, quid cogitet humidus Auster, G 1.463 sol tibi signa dabit. Solem quis dicere falsum G 1.464 audeat. Ille etiam caecos instare tumultus G 1.465 saepe monet fraudemqne et operta tumescere bella. G 1.466 Ille etiam exstincto miseratus Caesare Romam, G 1.467 cum caput obscura nitidum ferrugine texit G 1.468 inpiaque aeternam timuerunt saecula noctem. G 1.469 Tempore quamquam illo tellus quoque et aequora ponti G 1.470 obscenaeque canes inportunaeque uolucres G 1.471 signa dabant. Quotiens Cyclopum efferuere in agros G 1.472 uidimus undantem ruptis fornacibus Aetnam G 1.473 flammarumque globos liquefactaque uoluere saxa! G 1.474 Armorum sonitum toto Germania caelo G 1.475 audiit, insolitis tremuerunt motibus Alpes. G 1.476 Uox quoque per lucos uolgo exaudita silentis G 1.477 ingens et simulacra modis pallentia miris G 1.478 uisa sub obscurum noctis, pecudesque locutae, G 1.479 infandum! sistunt amnes terraeque dehiscunt G 1.480 et maestum inlacrimat templis ebur aeraque sudant. G 1.481 Proluit insano contorquens uertice siluas G 1.482 fluuiorum rex Eridanus camposque per omnis G 1.483 cum stabulis armenta tulit. Nec tempore eodem G 1.484 tristibus aut extis fibrae adparere minaces G 1.485 aut puteis manare cruor cessauit et altae G 1.486 per noctem resonare lupis ululantibus urbes. G 1.487 Non alias caelo ceciderunt plura sereno G 1.488 fulgura nec diri totiens arsere cometae. G 1.489 ergo inter sese paribus concurrere telis G 1.490 Romanas acies iterum uidere Philippi; G 1.491 nec fuit indignum superis, bis sanguine nostro G 1.492 Emathiam et laetos Haemi pinguescere campos. G 1.493 Scilicet et tempus ueniet, cum finibus illis G 1.494 agricola incuruo terram molitus aratro G 1.495 exesa inueniet scabra robigine pila G 1.496 aut grauibus rastris galeas pulsabit inanis G 1.497 grandiaque effosis mirabitur ossa sepulcris. G 1.498 Di patrii, Indigetes, et romule Uestaque mater, G 1.499 quae Tuscum Tiberim et Romana Palatia seruas, G 1.500 hunc saltem euerso iuuentem succurrere saeclo G 1.501 ne phohibete! Satis iam pridem sanguine nostro G 1.502 Laomedonteae lumius periuria Troiae; G 1.503 iam pridem nobis caeli te regia, Caesar, G 1.504 inuidet atque hominum queritur curare triumphos; G 1.505 quippe ubi fas uersum atque befas: tot bella per orbem, G 1.506 tam multae scelerum facies; non ullus aratro G 1.507 dignus honos, squalent abductis arua colonis G 1.508 et curuae rigidum falces conflantur in ensem. G 1.509 Hinc mouet Euphrates, illinc Germania bellum; G 1.510 uicinae ruptis inter se legibus urbes G 1.511 arma ferunt; saeuit toto Mars inpius orbe; G 1.512 ut cum carceribus sese effudere quadrigae, G 1.513 addunt in spatia et frustra retinacula tendens G 1.514 fertur equis auriga neque audit currus habenas. G 2. 1 Hactenus aruorum cultus et sidera caeli, G 2. 2 nunc te, Bacche, canam, nec non siluestria tecum G 2. 3 uirgulta et prolem tarde crescentis oliuae. G 2. 4 Huc, pater o Lenaee---tuis hic omnia plena G 2. 5 muneribus, tibi pampineo grauidus autumno G 2. 6 floret ager, spumat plenis uindemia labris--- G 2. 7 huc, pater o Lenaee, ueni nudataque musto G 2. 8 tingue nouo mecum direptis crura cothurnis. G 2. 9 Principio arboribus uaria est natura creandis. G 2. 10 namque aliae nullis hominum cogentibus ipsae G 2. 11 sponte sua ueniunt camposque et flumina late G 2. 12 curua tenent, ut molle siler lentaeque genestae, G 2. 13 populus et glauca canentia fronde salicta; G 2. 14 pars autem posito surgunt de semine, ut altae G 2. 15 castaneae nemorumque Ioui quae maxuma frondet G 2. 16 aesculus atque habitae Grais oracula quercus. G 2. 17 Pullulat ab radice aliis densissima silua, G 2. 18 ut cerasis ulmisque; etiam Parnasia laurus G 2. 19 parua sub ingenti matris se subicit umbra. G 2. 20 Hos natura modos primum dedit, his genus omne G 2. 21 siluarum fruticumque uiret nemorumque sacrorum. G 2. 22 Sunt aliae, quas ipse uia sibi repperit usus. G 2. 23 Hic plantas tenero abscindens de corpore matrum G 2. 24 deposuit sulcis, hic stirpes obruit aruo G 2. 25 quadrifidasque sudes et acuto robore uallos; G 2. 26 siluarumque aliae pressos propaginis arcus G 2. 27 exspectant et uiua sua plantaria terra; G 2. 28 nil radicis egent aliae summumque putator G 2. 29 haud dubitat terrae referens mandare cacumen. G 2. 30 Quin et caudicibus sectis---mirabile dictu--- G 2. 31 truditur e sicco radix oleagina ligno. G 2. 32 Et saepe alterius ramos inpune uidemus G 2. 33 uertere in alterius mutatamque insita mala G 2. 34 ferre pirum et prunis lapidosa rubescere corna. G 2. 35 Quare agite o proprios generatim discite cultus, G 2. 36 agricolae, fructusque feros mollite colendo, G 2. 37 neu segnes iaceant terrae. Iuuat Ismara Baccho G 2. 38 conserere atque olea magnum uestire Taburnum. G 2. 39 Tuque ades inceptumque una decurre laborem, G 2. 40 O decus, o famae merito pars maxuma nostrae, G 2. 41 Maecenas, pelagoque uolans da uela patenti; G 2. 42 non ego cuncta meis amplecti uersibus opto, G 2. 43 non, mihi si linguae centum sint oraque centum, G 2. 44 ferrea uox; ades et primi lege litoris oram. G 2. 45 In manibus terrae; non hic te carmine ficto G 2. 46 atque per ambages et longa exorsa tenebo. G 2. 47 Sponte sua quae se tollunt in luminis oras, G 2. 48 infecunda quidem, sed laeta et fortia surgunt; G 2. 49 quippe solo natura subest. Tamen haec quoque, si quis G 2. 50 inserat aut scrobibus mandet mutata subactis, G 2. 51 exuerint siluestrem animum cultuque frequenti G 2. 52 in quascumque uoles artis haud tarda sequentur. G 2. 53 Nec non et sterilis, quae stirpibus exit ab imis, G 2. 54 hoc faciat, uacuos si sit digesta per agros; G 2. 55 nunc altae frondes et rami matris opacant G 2. 56 crescentique adimunt fetus uruntque ferentem. G 2. 57 Iam quae seminibus iactis se sustulit arbos G 2. 58 tarda uenit seris factura nepotibus umbram, G 2. 59 pomaque degenerant sucos oblita priores G 2. 60 et turpis auibus praedam fert uua racemos. G 2. 61 Scilicet omnibus est labor inpendendus et omnes G 2. 62 cogendae in sulcum ac multa mercede domandae. G 2. 63 Sed truncisoleae melius, propagine uites G 2. 64 respondent, solido Paphiae de robore myrtus; G 2. 65 plantis et durae coryli nascuntur et ingens G 2. 66 fraxinus Herculeaeque arbos umbrosa coronae G 2. 67 Chaoniique patris glandes, etiam ardua palma G 2. 68 nascitur et casus abies uisura marinos. G 2. 69 Inseritur uero et fetu nucis arbutus horrida, G 2. 70 et steriles platani malos gessere ualentis; G 2. 71 castaneae fagus, ornusque incanuit albo G 2. 72 flore piri glandemque sues fregere sub ulmis. G 2. 73 Nec modus inserere atque oculos inponere simplex. G 2. 74 Nam qua se medio trudunt de cortice gemmae G 2. 75 et tenuis rumpunt tunicas, angustus in ipso G 2. 76 fit nodo sinus: huc aliena ex arbore germen G 2. 77 includunt udoque docent inolescere libro. G 2. 78 Aut rursum enodes trunci resecantur et alte G 2. 79 finditur in solidum cuneis uia, deinde feraces G 2. 80 plantae inmittuntur: nec longum tempus, et ingens G 2. 81 iit ad caelum ramis felicibus arbos G 2. 82 miraturque nouas frondes et non sua poma. G 2. 83 Praeterea genus haud unum nec fortibus ulmis G 2. 84 nec salici lotoque neque Idaeis cyparissis, G 2. 85 nec pingues unam in faciem nascuntur oliuae, G 2. 86 orchades et radii et amara pausia baca G 2. 87 pomaque et Alcinoi siluae, nec surculus idem G 2. 88 Crustumiis Syriisque piris grauibusque uolemis. G 2. 89 Non eadem arboribus pendet uindemia nostris, G 2. 90 quam Methymnaeo carpit de palmite Lesbos; G 2. 91 sunt Thasiae uites, sunt et Mareotides albae, G 2. 92 pinguibus hae terris habiles, leuioribus illae, G 2. 93 et passo Psithia utilior tenuisque Lageos G 2. 94 temptatura pedes olim uincturaque linguam, G 2. 95 purpureae preciaeque, et quo te carmine dicam, G 2. 96 Rhaetica? Nec cellis ideo contende Falernis. G 2. 97 Sunt et Aminaeae uites, firmissima uina, G 2. 98 Tmolius adsurgit quibus et rex ipse Phanaeus; G 2. 99 Argitisque minor, cui non certauerit ulla G 2.100 aut tantum fluere aut totidem durare per annos. G 2.101 Non ego te, Dis et mensis accepta secundis, G 2.102 transierim, Rhodia, et tumidis, Bumaste, racemis. G 2.103 Sed neque quam multae species nec nomina quae sint, G 2.104 est numerus; neque enim numero conprendere refert; G 2.105 quem qui scire uelit, Libyci uelit aequoris idem G 2.106 discere quam multae Zephyro turbentur harenae, G 2.107 aut ubi nauigiis uiolentior incidit Eurus, G 2.108 nosse, quot Ionii ueniant ad litora fluctus. G 2.109 Nec uero terrae ferre omnes omnia possunt. G 2.110 fluminibus salices crassisque paludibus alni G 2.111 nascuntur, steriles saxosis montibus orni; G 2.112 litora myrtetis laetissima; denique apertos G 2.113 Bacchus amat collis, aquilonem et frigora taxi. G 2.114 Aspice et extremis domitum cultoribus orbem G 2.115 Eoasque domos Arabum pictosque Gelonos: G 2.116 diuisae arboribus patriae. Sola India nigrum G 2.117 fert ebenum, solis est turea uirga Sabneis. G 2.118 Quid tibi odorato referam sudantia ligno G 2.119 balsamaque et bacas semper frondentis acanthi? G 2.120 Quid nemora Aethiopum molli canentia lana, G 2.121 uelleraque ut foliis depectant tenuia Seres; G 2.122 aut quos Oceano propior gerit India lucos, G 2.123 extremi sinus orbis, ubi aera uincere summum G 2.124 arboris haud ullae iactu potuere sagittae? G 2.125 Et gens illa quidem sumptis non tarda pharetris. G 2.126 Media fert tristis sucos tardumque saporem G 2.127 felicis mali, quo non praesentius ullum, G 2.128 pocula si quando saeuae infecere nouercae, G 2.129 miscueruntque herbas et non innoxia uerba, G 2.130 auxilium uenit ac membris agit atra uenena. G 2.131 Ipsa iugens arbos faciemque simillima lauro; G 2.132 et, si non alium late iactaret odorem, G 2.133 laurus erat; folia haud ullis labentia uentis; G 2.134 flos ad prima tenax; animas et olentia Medi G 2.135 ora fouent illo et senibus medicantur anhelis. G 2.136 sed neque Medorum, siluae ditissima, terra, G 2.137 nec pulcher Ganges atque auro turbidus Hermus G 2.138 laudibus Italiae certent, non Bactra neque Indi G 2.139 totaque turiferis Panchaia pinguis harenis. G 2.140 Haec loca non tauri spirantes naribus ignem G 2.141 inuertere satis inmanis dentibus hydri G 2.142 nec galeis densisque uirum seges horruit hastis; G 2.143 sed grauidae fruges et Bacchi Massicus humor G 2.144 inpleuere; tenent oleae armentaque laeta. G 2.145 Hinc bellator equus campo sese arduus infert; G 2.146 hinc albi, Clitumne, greges et maxuma taurus G 2.147 uictima, saepe tuo perfusi flumine sacro, G 2.148 Romanos ad templa deum duxere triumphos. G 2.149 Hic uer adsiduum atque alienis mensibus aestas G 2.150 bis grauidae pecudes, bis pomis utilis arbos. G 2.151 At rabidae tigres absunt et saeua leonum G 2.152 semina nec miseros fallunt aconita legentis G 2.153 nec rapit inmensos orbis per humum neque tanto G 2.154 squameus in spiram tractu se colligit anguis. G 2.155 Adde tot egregias urbes operumque laborem, G 2.156 tot congesta manu praeruptis oppida saxis G 2.157 fluminaque antiquos subterlabentia muros. G 2.158 An mare, quod supra, memorem, quodque adluit infra G 2.159 anne lacus tantos? Te, Lari maxume, teque, G 2.160 fluctibus et fremitu adsurgens Benace marino G 2.161 an memorem portus Lucrinoque addita claustra G 2.162 atque indignatum magnis stridoribus aequor G 2.163 Iulia qua ponto longe sonat unda refuso G 2.164 Tyrrhenusque fretis inmittitur aestus Auernis? G 2.165 Haec eadem argenti riuos aerisque metalla G 2.166 ostendit uenis atque auro plurima fluxit. G 2.167 Haec genus acre uirum, Marsos pubemque Sabellam G 2.168 adsuetumque malo Ligurem Uolscosque uerutos G 2.169 extulit, haec Decios, Marios, magnosque Camillos, G 2.170 Scipiadas duros bello et te, maxume Caesar, G 2.171 qui nunc extremis Asiae iam uictor in oris G 2.172 inbellem auertis Romanis arcibus Indum. G 2.173 Salue, magna parens frugum, Saturnia tellus, G 2.174 magna uirum; tibi res antiquae laudis et artis G 2.175 ingredior, sanctos ausus recludere fontis, G 2.176 Ascraeumque cano Romana per oppida carmen. G 2.177 Nunc locus aruorum ingeniis: quae robora cuique, G 2.178 quis color et quae sit rebus natura ferendis. G 2.179 Difficiles primum terrae collesque maligni, G 2.180 tenuis ubi argilla et dumosis calculus aruis, G 2.181 Palladia gaudent silua uiuacis oliuae. G 2.182 Indicio est tractu surgens oleaster eodem G 2.183 plurimus et strati bacis siluestribus agri. G 2.184 At quae pinguis humus dulcique uligine laeta, G 2.185 quique frequens herbis et fertilis ubere campus--- G 2.186 qualem saepe caua montis conualle solemus G 2.187 despicere; huc summis liquuntur rupibus amnes G 2.188 felicemque trahunt limum---quique editus austro G 2.189 et filicem curuis inuisam pascit aratris: G 2.190 hic tibi praeualidas olim multoque fluentis G 2.191 sufficiet Baccho uitis, hic fertilis uuae, G 2.192 hic laticis, qualem pateris libamus et auro, G 2.193 inflauit cum pinguis ebur Tyrrhenus ad aras, G 2.194 lancibus et pandis fumantia reddimus exta. G 2.195 Sin armenta magis studium uitulosque tueri G 2.196 aut ouium fetum aut urentis culta capellas, G 2.197 saltus et saturi petito longinqua Tarenti G 2.198 et qualem infelix amisit Mantua campum, G 2.199 pascentem niueos herboso flumine cycnos; G 2.200 non liquidi gregibus fontes, non gramina deerunt; G 2.201 et, quantum longis carpent armenta diebus, G 2.202 exigua tantum gelidus ros nocte reponet. G 2.203 Nigra fere et presso pinguis sub uomere terra G 2.204 et cui putre solum,---namque hoc imitamur arando--- G 2.205 optuma frumentis; non ullo ex aequore cernes G 2.206 plura domum tardis decedere plaustra iuuencis; G 2.207 aut unde iratus siluam deuexit arator G 2.208 et nemora euertit multos ignaua per annos G 2.209 antiquasque domos auium cum stirpibus imis G 2.210 eruit; illae altum nidis petiere relictis, G 2.211 at rudis enituit inpulso uomere campus. G 2.212 Nam ieiuna quidem cliuosi glarea ruris G 2.213 uix humilis apibus casias roremque ministrat; G 2.214 et tophus scaber et nigris exesa chelydris G 2.215 creta negant alios aeque serpentibus agros G 2.216 dulcem ferre cibum et curuas praebere latebras. G 2.217 Quae tenuem exhalat nebulam fumosque uolucris G 2.218 et bibit humorem et, cum uolt, ex se ipsa remittit G 2.219 quaeque suo semper uiridi se gramine uestit G 2.220 nec scabie et salsa laedit robigine ferrum: G 2.221 illa tibi laetis intexet uitibus ulmos, G 2.222 illa ferax oleo est, illam experiere colendo G 2.223 et facilem pecori et patientem uomeris unci. G 2.224 Talem diues arat Capua et uicina Ueseuo G 2.225 ora iugo et uacuis Clanius non aequus Acerris. G 2.226 Nunc, quo quamque modo possis cognoscere, dicam. G 2.227 Rara sit an supra morem si densa requires--- G 2.228 altera frumentis quoniam fauet, altera Baccho, G 2.229 densa magis Cereri, rarissima quaeque Lyaeo--- G 2.230 ante locum capies oculis alteque iubebis G 2.231 in solido puteum demitti omnemque repones G 2.232 rursus humum et pedibus summas aequabis harenas. G 2.233 Si deerunt, rarum pecorique et uitibus almis G 2.234 aptius uber erit; sin in sua posse negabunt G 2.235 ire loca et scrobibus superabit terra repletis, G 2.236 spissus ager; glaebas cunctantis crassaque terga G 2.237 exspecta et ualidis terram proscinde iuuencis. G 2.238 Salsa autem tellus et quae perhibetur amara, G 2.239 frugibus infelix---ea nec mansuescit arando G 2.240 nec Baccho genus aut pomis sua nomina seruat--- G 2.241 tale dabit specimen: tu spisso uimine qualos G 2.242 colaque prelorum fumosis deripe tectis; G 2.243 huc ager ille malus dulcesque a fontibus undae G 2.244 ad plenum calcentur; aqua eluctabitur omnis G 2.245 scilicet, et grandes ibunt per uimina guttae; G 2.246 at sapor indicium faciet manifestus et ora G 2.247 tristia temptantum sensu torquebit amaro. G 2.248 Pinguis item quae sit tellus, hoc denique pacto G 2.249 discimus: haud umquam manibus iactata fatiscit, G 2.250 sed picis in morem ad digitos lentescit habendo. G 2.251 Humida maiores herbas alit, ipsaque iusto G 2.252 laetior. Ah nimium ne sit mihi fertilis illa G 2.253 neu se praeualidam primis ostendat aristis! G 2.254 Quae grauis est, ipso tacitam se pondere prodit, G 2.255 quaeque leuis. Promptum est oculis praediscere nigram, G 2.256 et quis cui color. At sceleratum exquirere frigus G 2.257 difficile est: piceae tantum taxique nocentes G 2.258 interdum aut hederae pandunt uestigia nigrae G 2.259 his animaduersis terram multo ante memento G 2.260 excoquere et magnos scrobibus concidere montis, G 2.261 ante supinatas aquiloni ostendere glaebas, G 2.262 quam laetum infodias uitis genus. Optuma putri G 2.263 arua solo: id uenti curant gelidaeque pruinae G 2.264 et labefacta mouens robustus iugera fossor. G 2.265 Ac si quos haud ulla uiros uigilantia fugit, G 2.266 ante locum similem exquirunt, ubi prima paretur G 2.267 arboribus seges et quo mox digesta feratur, G 2.268 mutatam ignorent subito ne semina matrem. G 2.269 Quin etiam caeli regionem in cortice signunt, G 2.270 ut, quo quaeque modo steterit, qua parte calores G 2.271 Austrinos tulerit, quae terga obuerterit axi, G 2.272 restituant: adeo in teneris consuescere multum est. G 2.273 Collibus an plano melius sit ponere uitem, G 2.274 quaere prius. Si pinguis agros metabere campi, G 2.275 densa sere; in denso non segnior ubere Bacchus; G 2.276 sin tumulis adcliue solum collisque supinos, G 2.277 indulge ordinibus, nec setius omnis in unguem G 2.278 arboribus positis secto uia limite quadret. G 2.279 Ut saepe ingenti bello cum longa cohortes G 2.280 explicuit legio et campo stetit agmen aperto, G 2.281 directaeque acies, ac late fluctuat omnis G 2.282 aere renidenti tellus, necdum horrida miscent G 2.283 proelia, sed dubius mediis Mars errat in armis: G 2.284 omnia sint paribus numeris dimensa uiarum; G 2.285 non animum modo uti pascat prospectus inanem, G 2.286 sed quia non aliter uiris dabit omnibus aequas G 2.287 terra neque in uacuum poterunt se extendere rami. G 2.288 Forsitan et scrobibus quae sint fastigia quaeras. G 2.289 ausim uel tenui uitem committere sulco. G 2.290 Altior ac penitus terrae defigitur arbos, G 2.291 aesculus in primis, quae quantum uertice ad auras G 2.292 aetherias, tantum radice in Tartara tendit. G 2.293 Ergo non hiemes illam, non flabra neque imbres G 2.294 conuellunt; inmota manet, multosque nepotes, G 2.295 multa uirum uoluens durando saecula uincit. G 2.296 Tum fortis late ramos et bracchia pandens G 2.297 huc illuc, media ipsa ingentem sustinet umbram. G 2.298 Neue tibi ad solem uergant uineta cadentem, G 2.299 Neue inter uitis corylum sere, neue flagella G 2.300 summa pete aut summa defringe ex arbore plantas G 2.301 tantus amor terrae---neu ferro laede retunso G 2.302 semina, neue oleae siluestris insere truncos: G 2.303 nam saepe incautis pastoribus excidit ignis, G 2.304 qui furtim pingui primum sub cortice tectus G 2.305 robora conprendit frondesque elapsus in altas G 2.306 ingentem caelo sonitum dedit; inde secutus G 2.307 fer ramos uictor perque alta cacumina regnat G 2.308 et totum inuoluit flammis nemus et ruit atram G 2.309 ad caelum picea crassus caligine nubem, G 2.310 praesertim si tempestas a uertice siluis G 2.311 incubuit glomeratque ferens incendia uentus. G 2.312 Hoc ubi, non a stirpe ualent caesaeque reuerti G 2.313 possunt atque ima similes reuirescere terra; G 2.314 infelix superat foliis oleaster amaris. G 2.315 Nec tibi tam prudens quisquam persuadeat auctor G 2.316 tellurem Borea rigidam spirante mouere. G 2.317 Rura gelu tum claudit hiems nec semine iacto G 2.318 concretam patitur radicem adfigere terrae. G 2.319 Optuma uinetis satio, cum uere rubenti G 2.320 candida uenit auis longis inuisa colubris, G 2.321 prima uel autumni sub frigora, cum rapidus Sol G 2.322 nondum hiemem contingit equis, iam praeterit aestas. G 2.323 Uer adeo frondi nemorum, uer utile siluis; G 2.324 uere tument terrae et genitalia semina poscunt. G 2.325 Tum pater omnipotens fecundis imbribus Aether G 2.326 coniugis in gremium laetae descendit et omnis G 2.327 magnus alit magno commixtus corpore fetus. G 2.328 Auia tum resonant auibus uirgulta canoris G 2.329 et Uenerem certis repetunt armenta diebus; G 2.330 parturit almus ager Zephyrique tepentibus auris G 2.331 laxant arua sinus; superat tener omnibus humor; G 2.332 inque nouos soles audent se germina tuto G 2.333 credere, nec metuit surgentis pampinus austros G 2.334 aut actum caelo magnis aquilonibus imbrem, G 2.335 sed trudit gemmas et frondes explicat omnis. G 2.336 Non alios prima crescentis origine mundi G 2.337 inluxisse dies aliumue habuisse tenorem G 2.338 crediderim: uer illud erat, uer magnus agebat G 2.339 orbis et hibernis parcebant flatibus Euri, G 2.340 cum primae lucem pecudes hausere uirumque G 2.341 terrea progenies duris caput extulit aruis, G 2.342 inmissaeque ferae siluis et sidera caelo. G 2.343 Nec res hunc tenerae possent perferre laborem, G 2.344 si non tanta quies iret frigusque caloremque G 2.345 inter, et exciperet caeli indulgentia terras. G 2.346 Quod superest, quaecumque premes uirgulta per agros, G 2.347 sparge fimo pingui et multa memor occule terra, G 2.348 aut lapidem bibulum aut squalentis infode conchas; G 2.349 inter enim labentur aquae tenuisque subibit G 2.350 halitus atque animos tollent sata; iamque reperti, G 2.351 qui saxo super atque ingeutis pondere testae G 2.352 urguerent; hoc effusos munimen ad imbris, G 2.353 hoc, ubi hiulca siti findit canis aestifer arua. G 2.354 Seminibus positis superest diducere terram G 2.355 saepius ad capita et duros iactare bidentis, G 2.356 aut presso exercere solum sub uomere et ipsa G 2.357 flectere luctantis inter uineta iuuencos; G 2.358 tum leuis calamos et rasae hastilia uirgae G 2.359 fraxineasque aptare sudes furcasque ualentis, G 2.360 uiribus eniti quarum et contemnere uentos G 2.361 adsuescant summasque sequi tabulata per ulmos. G 2.362 Ac dum prima nouis adolescit frondibus aetas, G 2.363 parcendum teneris, et dum se laetus ad auras G 2.364 palmes agit laxis per purum inmissus habenis, G 2.365 ipsa acie nondum falcis temptanda, sed uncis G 2.366 carpendae manibus frondes interque legendae. G 2.367 Inde ubi iam ualidis amplexae stirpibus ulmos G 2.368 exierint, tum stringe comas, tum bracchia tonde--- G 2.369 ante reformidant ferrum---tum denique dura G 2.370 exerce imperia et ramos conpesce fluentis. G 2.371 Texendae saepes etiam et pecus omne tenendum, G 2.372 praecipue dum frons tenera inprudensque laborum; G 2.373 cui super indignas hiemes solemque potentem G 2.374 siluestres uri adsidue capraeque sequaces G 2.375 inludunt, pascuntur oues auidaeque iuuencae. G 2.376 Frigora nec tantum cana concreta pruina G 2.377 aut grauis incumbens scopulis arentibus aestas, G 2.378 quantum illi nocuere greges durique uenenem G 2.379 dentis et admorso signata in stirpe cicatrix. G 2.380 Non aliam ob culpam Baccho caper omnibus aris G 2.381 caeditur et ueteres ineunt proscaenia ludi G 2.382 praemiaque ingeniis pagos et compita circum G 2.383 thesidae posuere atque inter pocula laeti G 2.384 mollibus in pratis unctos saluere per utres. G 2.385 Nec non Ausonii, Troia gens missa, coloni G 2.386 uersibus incomptis ludunt riquque soluto G 2.387 oraque corticibus sumunt horrenda cauatis G 2.388 et te, Bacche, uocant per carmina laeta tibique G 2.389 oscilla ex alta suspendunt mollia pinu. G 2.390 Hinc omnis largo pubescit uinea fetu, G 2.391 conplentur uallesque cauae saltusque profundi, G 2.392 et quocumque deus circum caput egit honestum. G 2.393 Ergo rite suum Baccho dicemus honorem G 2.394 carminibus patriis lancesque et liba feremus G 2.395 et ductus cornu stabit sacer hircus ad aram G 2.396 pinguiaque in ueribus torrebimus exta colurnis. G 2.397 Est etiam ille labor curandis uitibus alter, G 2.398 cui numquam exhausti satis est: namque omne quot annis G 2.399 terque quaterque solum scindendum glebaque uersis G 2.400 aeternum frangenda bidentibus, omne leuandum G 2.401 fronde nemus. Redit agricolis labor actus in orbem G 2.402 atque in se sua per uestigia uoluitur annus. G 2.403 Ac iam olim, seras posuit cum uinea frondes, G 2.404 frigidus et siluis aquilo decussit honorem, G 2.405 iam tum acer curas uenientem extendit in annum G 2.406 rusticus et curuo Saturni dente relictam G 2.407 persequitur uitem attondens fingitque putando. G 2.408 Primus humum fodito, primus deuecta cremato G 2.409 sarmenta et uallos primus sub tecta referto; G 2.410 postremus metito. Bis uitibus ingruit umbra, G 2.411 bis segetem densis obducunt sentibus herbae; G 2.412 durus uterque labor: laudato ingentia rura, G 2.413 exiguum colito. Nec non etiam aspera rusci G 2.414 uimina per siluam et ripis fluuialis arundo G 2.415 caeditur, incultique exercet cura salicti. G 2.416 Iam uinctae uites, iam falcem arbusta reponunt, G 2.417 iam canit effectos extremus uinitor antes: G 2.418 sollicitanda tamen tellus puluisque mouendus G 2.419 et iam maturis metuendus Iuppiter uuis. G 2.420 Contra non ulla est oleis cultura; neque illae G 2.421 procuruam exspectant falcem rastrosque tenacis, G 2.422 cum semel haeserunt aruis aurasque tulerunt; G 2.423 ipsa satis tellus, cum dente recluditur unco, G 2.424 sufficit humorem et grauidas, cum uomere, fruges. G 2.425 Hoc pinguem et placitam Paci nutritor oliuam. G 2.426 Poma quoque, ut primum truncos sensere ualentis G 2.427 et uiris habuere suas, ad sidera raptim G 2.428 ui propria nituntur opisque haud indiga nostrae. G 2.429 Nec minus interea fetu nemus omne grauescit G 2.430 sanguineisque inculta rubent auiaria bacis. G 2.431 Tondentur cytisi, taedas silua alta ministrat, G 2.432 pascunturque ignes nocturni et lumina fundunt. G 2.433 Et dubitant homines serere atque inpendere curam G 2.434 quid maiora sequar?---salices humilesque genestae G 2.435 aut illae pecori frondem aut pastoribus umbram G 2.436 Sufficiunt saepemque satis et pabula melli--- G 2.437 et iuuat undantem buxo spectare Cytorum G 2.438 naryciaeque picis lucos, iuuat arua uidere G 2.439 non rastris, hominum non ulli obnoxia curae. G 2.440 Ipsae Caucasio steriles in uertice siluae, G 2.441 quas animosi Euri adsidue franguntque feruntque, G 2.442 dant alios aliae fetus, dant utile lignum G 2.443 nauigiis pinos, domibus cedrumque cupressosque. G 2.444 Hinc radios triuere rotis, hinc tympana plaustris G 2.445 agricolae et pandas ratibus posuere carinas, G 2.446 uiminibus salices fecundae, frondibus ulmi, G 2.447 at myrtus ualidis hastilibus et bona bello G 2.448 cornus, Ituraeos taxi torquentur in arcus. G 2.449 Nec tiliae leues aut torno rasile buxum G 2.450 non formam accipiunt ferroque cauantur acuto. G 2.451 Nec non et torrentem undam leuis innatat alnus, G 2.452 missa Pado; nec non et apes examina condunt G 2.453 corticibusque cauis uitiosaeque ilicis alueo. G 2.454 Quid memorandum aeque Baccheia dona tulerunt G 2.455 Bacchus et ad culpam caussas dedit; ille furentis G 2.456 centauros leto domuit, Rhoetumque Pholumque G 2.457 et magno Hylaeum Lapithis cratere minantem. G 2.458 O fortunatos nimium, sua si bona norint, G 2.459 agricolas! quibus ipsa procul discordibus armis G 2.460 fundit humo facilem uictum iustissima tellus. G 2.461 Si non ingentem foribus domus alta superbis G 2.462 mane salutantum totis uomit aedibus undam, G 2.463 nec uarios inhiant pulchra testudine postis G 2.464 inlusasque auro uestes Ephyreiaque aera, G 2.465 alba neque Assyrio fucatur lana ueneno G 2.466 nec casia liquidi corrumpitur usus oliui: G 2.467 at secura quies et nescia fallere uita, G 2.468 diues opum uariarum, at latis otia fundis--- G 2.469 speluncae uiuique lacus et frigida Tempe G 2.470 mugitusque boum mollesque sub arbore somni--- G 2.471 non absunt; illic saltus ac lustra ferarum G 2.472 et patiens operum exiguoque adsueta iuuentus, G 2.473 sacra deum sanctique patres; extrema per illos G 2.474 iustitia excedens terris uestigia fecit. G 2.475 Me uero primum dulces ante omnia Musae, G 2.476 quarum sacra fero ingenti percussus amore, G 2.477 accipiant caelique uias et sidera monstrent, G 2.478 defectus solis uarios lunaeque labores; G 2.479 unde tremor terris, qua ui maria alta tumescant G 2.480 obicibus ruptis rursusque in se ipsa residant, G 2.481 quid tantum Oceano properent se tinguere soles G 2.482 hiberni, uel quae tardis mora noctibus obstet. G 2.483 Sin, has ne possim naturae accedere partis, G 2.484 frigidus obstiterit circum praecordia sanguis: G 2.485 rura mihi et rigui placeant in uallibus amnes, G 2.486 flumina amem siluasque inglorius. O ubi campi G 2.487 Spercheosque et uirginibus bacchata Lacaenis G 2.488 Taygeta! O, qui me gelidis conuallibus Haemi G 2.489 sistat et ingenti ramorum protegat umbra! G 2.490 Felix, qui potuit rerum cognoscere causas, G 2.491 atque metus omnis et inexorabile fatum G 2.492 subiecit pedibus strepitumque Acherontis auari. G 2.493 Fortunatus et ille, deos qui nouit agrestis, G 2.494 panaque Siluanumque senem Nymphasque sorores: G 2.495 illum non populi fasces, non purpura regum G 2.496 flexit et infidos agitans discordia fratres G 2.497 aut coniurato descendens Dacus ab Histro, G 2.498 non res Romanae perituraque regna; neque ille G 2.499 aut doluit miserans inopem aut inuidit habenti G 2.500 quos rami fructus, quos ipsa uolentia rura G 2.501 sponte tulere sua, carpsit; nec ferrea iura G 2.502 insanumque forum aut populi tabularia uidit. G 2.503 sollicitant alii remis freta caeca ruuntque G 2.504 in ferrum, penetrant aulas et limina regum; G 2.505 hic petit excidiis urbem miserosque Penatis, G 2.506 ut gemma bibat et Sarrano dormiat ostro; G 2.507 condit opes alius defossoque incubat auro; G 2.508 hic stupet attonitus rostris; hunc plausus hiantem G 2.509 per cuneos---geminatus enim plebisque patrumque--- G 2.510 corripuit; gaudent perfusi sanguiue fratrum, G 2.511 exsilioque domos et dulcia limina mutant G 2.512 atque alio patriam quaerunt sub sole iacentem. G 2.513 Agricola incuruo terram dimouit aratro: G 2.514 hinc anni labor, hinc patriam paruosque nepotes G 2.515 sustinet, hinc armenta boum meritosque iuuencos. G 2.516 Nec requies, quin aut pomis exuberet annus G 2.517 aut fetu pecorum aut cerealis mergite culmi, G 2.518 prouentuque oneret sulcos atque horrea uincat. G 2.519 Uenit hiems: teritur Sicyonia baca trapetis, G 2.520 glande sues laeti redeunt, dant arbuta siluae; G 2.521 et uarios ponit fetus autumnus et alte G 2.522 mitis in apricis coquitur uindemia saxis. G 2.523 Interea dulces pendent circum oscula nati, G 2.524 casta pudicitiam seruat domus, ubera uaccae G 2.525 lactea demittunt pinguesque in gramine laeto G 2.526 inter se aduersis luctantur cornibus haedi. G 2.527 Ipse dies agitat festos fususque per herbam, G 2.528 ignis ubi in medio et socii cratera coronant, G 2.529 te libans, Lenaee, uocat pecorisque magistris G 2.530 uelocis iaculi certamina ponit in ulmo, G 2.531 corporaque agresti nudant praedura palaestrae. G 2.532 Hanc olim ueteres uitam coluere Sabini, G 2.533 hanc Remus et frater, sic fortis Etruria creuit G 2.534 scilicet et rerum facta est pulcherrima Roma, G 2.535 septemque una sibi muro circumdedit arces. G 2.536 Ante etiam sceptrum Dictaei regis et ante G 2.537 inpia quam caesis gens est epulata iuuencis, G 2.538 aureus hanc uitam in terris Saturnus agebat; G 2.539 necdum etiam audierant inflari classica, necdum G 2.540 inpositos duris crepitare incudibus enses. G 2.541 Sed nos inmensum spatiis confecimus aequor, G 2.542 et iam tempus equum fumantia soluere colla. G 3. 1 Te quoque, magna Pales, et te memorande canemus G 3. 2 pastor ab Amphryso, uos, siluae amnesque Lycaei. G 3. 3 Cetera, quae uacuas tenuissent carmine mentes, G 3. 4 omnia iam uolgata: quis aut Eurysthea durum G 3. 5 aut inlaudati nescit Busiridis aras? G 3. 6 Cui non dictus Hylas puer et Latonia Delos G 3. 7 Hippodameque umeroque Pelops insignis eburno, G 3. 8 acer equis? Temptanda uia est, qua me quoque possim G 3. 9 tollere humo uictorque uirum uolitare per ora. G 3. 10 Primus ego in patriam mecum, modo uita supersit, G 3. 11 Aonio rediens deducam uertice Musas; G 3. 12 primus Idumaeas referam tibi, Mantua, palmas, G 3. 13 et uiridi in campo templum de marmore ponam G 3. 14 propter aquam. Tardis ingens ubi flexibus errat G 3. 15 Mincius et tenera praetexit arundine ripas. G 3. 16 In medio mihi Caesar erit templumque tenebit: G 3. 17 illi uictor ego et Tyrio conspectus in ostro G 3. 18 centum quadriiugos agitabo ad flumina currus. G 3. 19 Cuncta mihi Alpheum linquens lucosque Molorchi G 3. 20 cursibus et crudo decernet Graecia caestu. G 3. 21 Ipse caput tonsae foliis ornatus oliuae G 3. 22 dona feram. Iam nunc sollemnes ducere pompas G 3. 23 ad delubra muat caesosque uidere iuuencos, G 3. 24 uel scaena ut uersis discedat frontibus utque G 3. 25 purpurea intexti tollant aulaea Britanni. G 3. 26 In foribus pugnam ex auro solidoque elephanto G 3. 27 Gangaridum faciam uictorisque arma Quirini, G 3. 28 atque hic undantem bello magnumque fluentem G 3. 29 Nilum ac nauali surgentes aere columnas. G 3. 30 Addam urbes Asiae domitas pulsumque Niphaten G 3. 31 fidentemque fuga Parthum uersisque sagittis, G 3. 32 et duo rapta manu diuerso ex hoste tropaea G 3. 33 bisque triumphatas utroque ab litore gentes. G 3. 34 Stabunt et Parii lapides, spirantia signa, G 3. 35 Assaraci proles demissaeque ab Ioue gentis G 3. 36 nomina, Trosque parens et Troiae Cynthius auctor. G 3. 37 Inuidia infelix Furias amnemque seuerum G 3. 38 Cocyti metuet tortosque Ixionis angues G 3. 39 immanemque rotam et non exsuperabile saxum. G 3. 40 Interea Dryadum siluas saltusque sequamur G 3. 41 intactos, tua, Maecenas, haud mollia iussa. G 3. 42 Te sine nil altum mens incohat; en age segnes G 3. 43 rumpe moras; uocat ingenti clamore Cithaeron G 3. 44 Taygetique canes domitrixque Epidaurus equorum G 3. 45 et uox adsensu nemorum ingeminata remugit. G 3. 46 Mox tamen ardentes accingar dicere pugnas G 3. 47 Caesaris et nomen fama tot ferre per annos, G 3. 48 Tithoni prima quot abest ab origine Caesar. G 3. 49 Seu quis Olympiacae miratus praemia palmae G 3. 50 pascit equos seu quis fortes ad aratra iuuencos, G 3. 51 corpora praecipue matrum legat. Optuma toruae G 3. 52 forma bouis, cui turpe caput, cui plurima ceruix, G 3. 53 et crurum tenus a mento palearia pendent; G 3. 54 tum longo nullus lateri modus; omnia magna, G 3. 55 pes etiam; et camuris hirtae sub cornibus aures. G 3. 56 Nec mihi displiceat maculis insignis et albo, G 3. 57 aut iuga detractans interdumque aspera cornu G 3. 58 et faciem tauro propior, quaeque ardua tota, G 3. 59 et gradiens ima uerrit uestigia cauda, G 3. 60 Aetas Lucinam iustosque pati hymenaeos G 3. 61 desinit ante decem, post quattuor incipit annos; G 3. 62 cetera nec feturae habilis nec fortis aratris. G 3. 63 Interea, superat gregibus dum laeta iuuentas, G 3. 64 solue mares; mitte in Uenerem pecuaria primus, G 3. 65 atque aliam ex alia generando suffice prolem. G 3. 66 Optuma quaeque dies miseris mortalibus aeui G 3. 67 prima fugit; subeunt morbi tristisque senectus G 3. 68 et labor, et durae rapit inclementia mortis. G 3. 69 Semper erunt, quarum mutari corpora malis: G 3. 70 semper enim refice ac, ne post amissa requiras, G 3. 71 ante ueni et subolem armento sortire quotannis. G 3. 72 Nec non et pecori est idem delectus equino. G 3. 73 Tu modo, quos in spem statues submittere gentis, G 3. 74 praecipuum iam inde a teneris impende laborem. G 3. 75 Continuo pecoris generosi pullus in aruis G 3. 76 altius ingreditur et mollia crura reponit; G 3. 77 primus et ire uiam et fluuios temptare minantes G 3. 78 audet et ignoto sese committere ponti G 3. 79 nec uanos horret strepitus. Illi ardua ceruix G 3. 80 argutumque caput, breuis aluus obesaque terga, G 3. 81 luxuriatque toris animosum pectus. Honesti G 3. 82 spadices glaucique, color deterrimus albis G 3. 83 et giluo. Tum, si qua sonum procul arma dedere G 3. 84 stare loco nescit, micat auribus et tremit artus G 3. 85 collectumque fremens uoluit sub naribus ignem. G 3. 86 Densa iuba, et dextro iactata recumbit in armo; G 3. 87 at duplex agitur per lumbos spina, cauatque G 3. 88 tellurem et solido grauiter sonat ungula cornu. G 3. 89 Talis Amyclaei domitus Pollucis habenis G 3. 90 Cyllarus et, quorum Grai meminere poetae, G 3. 91 Martis equi biiuges et magni currus Achilli. G 3. 92 Talis et ipse iubam ceruice effudit equina G 3. 93 coniugis aduentu pernix Saturnus et altum G 3. 94 Pelion hinnitu fugiens impleuit acuto. G 3. 95 Hunc quoque, ubi aut morbo grauis aut iam segnior annis G 3. 96 deficit, abde domo nec turpi ignosce senectae. G 3. 97 frigidus in Uenerem senior, frustraque laborem G 3. 98 ingratum trahit, et, si quando ad proelia uentum est, G 3. 99 ut quondam in stipulis magnus sine uiribus ignis, G 3.100 incassum furit. Ergo animos aeuumque notabis G 3.101 praecipue; hinc alias artes prolemque parentum G 3.102 et quis cuique dolor uicto, quae gloria palmae. G 3.103 Nonne uides, cum praecipiti certamine campum G 3.104 corripuere ruuntque effusi carcere currus, G 3.105 cum spes arrectae iuuenum, exsultantiaque haurit G 3.106 corda pauor pulsans? Illi instant uerbere torto G 3.107 et proni dant lora, uolat ui feruidus axis; G 3.108 iamque humiles, iamque elati sublime uidentur G 3.109 aera per uacuum ferri atque adsurgere in auras; G 3.110 nec mora nec requies; at fuluae nimbus harenae G 3.111 tollitur, umescunt spumis flatuque sequentum: G 3.112 tantus amor laudum, tantae est uictoria curae. G 3.113 Primus Erichthonius currus et quattuor ausus G 3.114 iungere equos rapidusque rotis insistere uictor G 3.115 Frena Pelethronii Lapithae gyrosque dedere G 3.116 impositi dorso atque equitem docuere sub armis G 3.117 insultare solo et gressus glomerare superbos. G 3.118 Aequus uterque labor, aeque iuuenemque magistri G 3.119 exquirunt calidumque animis et cursibus acrem, G 3.120 quamuis saepe fuga uersos ille egerit hostes G 3.121 et patriam Epirum referat fortesque Mycenas G 3.122 Neptunique ipsa deducat origine gentem. G 3.123 His animaduersis instant sub tempus et omnes G 3.124 impendunt curas denso distendere pingui, G 3.125 quem legere ducem et pecori dixere maritum; G 3.126 florentesque secant herbas fluuiosque ministrant G 3.127 farraque, ne blando nequeat superesse labori G 3.128 inualidique patrum referant ieiunia nati. G 3.129 Ipsa autem macie tenuant armenta uolentes, G 3.130 atque, ubi concubitus primos iam nota uoluptas G 3.131 sollicitat, frondesque negant et fontibus arcent. G 3.132 Saepe etiam cursu quatiunt et sole fatigant, G 3.133 cum grauiter tunsis gemit area frugibus et cum G 3.134 surgentem ad Zephyrum paleae iactantur inanes. G 3.135 Hoc faciunt, nimio ne luxu obtunsior usus G 3.136 sit genitali aruo et sulcos oblimet inertes, G 3.137 sed rapiat sitiens Uenerem interiusque recondat. G 3.138 Rursus cura patrum cadere et succedere matrum G 3.139 incipit. Exactis grauidae cum mensibus errant, G 3.140 non illas grauibus quisquam iuga ducere plaustris, G 3.141 non saltu superare uiam sit passus et acri G 3.142 carpere prata fuga fluuiosque innare rapaces. G 3.143 Saltibus in uacuis pascunt et plena secundum G 3.144 flumina, muscus ubi et uiridissima gramine ripa, G 3.145 speluncaeque tegant et saxea procubet umbra. G 3.146 Est lucos Silari circa ilicibusque; uirentem G 3.147 plurimus Alburnum uolitans, cui nomen asilo G 3.148 Romanum est, oestrum Grai uertere uocantes, G 3.149 asper, acerba sonans, quo tota exterrita siluis G 3.150 diffugiunt armenta; furit mugitibus aether G 3.151 concussus siluaeque et sicci ripa Tanagri. G 3.152 Hoc quondam monstro horribiles exercuit iras G 3.153 Inachiae Iuno pestem meditata iuuencae. G 3.154 Hunc quoque, nam mediis feruoribus acrior instat, G 3.155 arcebis grauido pecori, armentaque pasces G 3.156 sole recens orto aut noctem ducentibus astris. G 3.157 Post partum cura in uitulos traducitur omnis, G 3.158 continuoque notas et nomina gentis inurunt G 3.159 et quos aut pecori malint submittere habendo G 3.160 aut aris seruare sacros aut scindere terram G 3.161 et campum horrentem fractis inuertere glaebis. G 3.162 Cetera pascuntur uirides armenta per herbas: G 3.163 Tu quos ad studium atque usum formabis agrestem, G 3.164 iam uitulos hortare uiamque insiste domandi, G 3.165 dum faciles animi iuuenum, dum mobilis aetas. G 3.166 Ac primum laxos tenui de uimine circlos G 3.167 ceruici subnecte; dehinc, ubi libera colla G 3.168 seruitio adsuerint, ipsis e torquibus aptos G 3.169 iunge pares et coge gradum conferre iuuencos; G 3.170 atque illis iam saepe rotae ducantur inanes G 3.171 per terram et summo uestigia puluere signent; G 3.172 post ualido nitens sub pondere faginus axis G 3.173 instrepat et iunctos temo trahat aereus orbes. G 3.174 Interea pubi indomitae non gramina tantum G 3.175 nec uescas salicum frondes uluamque palustrem, G 3.176 sed frumenta manu carpes sata; nec tibi fetae G 3.177 more patrum niuea implebunt mulctraria uaccae, G 3.178 sed tota in dulces consument ubera natos. G 3.179 Sin ad bella magis studium turmasque feroces, G 3.180 aut Alphea rotis praelabi flumina Pisae G 3.181 et Iouis in luco currus agitare uolantes: G 3.182 primus equi labor est, animos atque arma uidere G 3.183 bellantum lituosque pati tractuque gementem G 3.184 ferre rotam et stabulo frenos audire sonantes; G 3.185 tum magis atque magis blandis gaudere magistri G 3.186 laudibus et plausae sonitum ceruicis amare. G 3.187 Atque haec iam primo depulsus ab ubere matris G 3.188 audeat, inque uicem det mollibus ora capistris G 3.189 inualidus etiamque tremens, etiam inscius aeui. G 3.190 At tribus exactis ubi quarta accesserit aestas, G 3.191 carpere mox gyrum incipiat gradibusque sonare G 3.192 compositis sinuetque alterna uolumina crurum G 3.193 sitque laboranti similis; tum cursibus auras, G 3.194 tum uocet, ac per aperta uolans ceu liber habenis G 3.195 aequora uix summa uestigia ponat harena; G 3.196 qualis Hyperboreis Aquilo cum densus ab oris G 3.197 incubuit, Scythiaeque hiemes atque arida differt G 3.198 nubila: tum segetes altae campique natantes G 3.199 lenibus horrescunt flabris summaeque sonorem G 3.200 dant siluae longique urguent ad litora fluctus; G 3.201 ille uolat simul arua fuga, simul aequora uerrens G 3.202 Hinc uel ad Elei metas et maxuma campi G 3.203 sudabit spatia et spumas aget ore cruentas, G 3.204 Belgica uel molli melius feret esseda collo. G 3.205 Tum demum crassa magnum farragine corpus G 3.206 crescere iam domitis sinito: namque ante domandu G 3.207 ingentes tollent animos prensique negabunt G 3.208 uerbera lenta pati et duris parere lupatis. G 3.209 Sed non ulla magis uires industria firmat, G 3.210 quam Uenerem et caeci stimulos auertere amoris, G 3.211 siue boum siue est cui gratior usus equorum. G 3.212 Atque ideo tauros procul atque in sola relegant G 3.213 pascua post montem oppositum et trans flumina lata, G 3.214 aut intus clausos satura ad praesepia seruant. G 3.215 Carpit enim uires paulatim uritque uidendo G 3.216 femina nec nemorum patitur meminisse nec herbae G 3.217 dulcibus illa quidem inlecebris, et saepe superbos G 3.218 cornibus inter se subigit decernere amantes. G 3.219 Pascitur in magna Sila formosa iuuenca: G 3.220 illi alternantes multa ui proelia miscent G 3.221 uolneribus crebris, lauit ater corpora sanguis, G 3.222 uersaque in obnixos urguentur cornua uasto G 3.223 cum gemitu, reboant siluaeque et longus Olympus G 3.224 Nec mos bellantes una stabulare, sed alter G 3.225 uictus abit longeque ignotis exulat oris, G 3.226 multa gemens ignominiam plagasque superbi G 3.227 uictoris, tum, quos amisit inultus, amores; G 3.228 et stabula aspectans regnis excessit auitis. G 3.229 Ergo omni cura uires exercet et inter G 3.230 dura iacet pernix instrato saxa cubili G 3.231 frondibus hirsutis et carice pastus acuta, G 3.232 et temptat sese atque irasci in cornua discit G 3.233 arboris obnixus trunco uentosque lacessit G 3.234 ictibus et sparsa ad pugnam proludit harena. G 3.235 Post ubi collectum robur uiresque refectae G 3.236 signa mouet praecepsque oblitum fertur in hostem: G 3.237 fluctus uti medio coepit cum albescere ponto G 3.238 longius ex altoque sinum trahit, utque uolutus G 3.239 ad terras immane sonat per saxa neque ipso G 3.240 monte minor procumbit, at ima exaestuat unda G 3.241 uerticibus nigramque alte subiectat harenam. G 3.242 Omne adeo genus in terris hominumque ferarumque, G 3.243 et genus aequoreum, pecudes pictaeque uolucres, G 3.244 in furias. ignemque ruunt. Amor omnibus idem. G 3.245 Tempore non alio catulorum oblita leaena G 3.246 saeuior errauit campis, nec funera uolgo G 3.247 tam multa informes ursi stragemque dedere G 3.248 per siluas; tum saeuus aper, tum pessima tigris; G 3.249 heu male tum Libyae solis erratur in agris. G 3.250 Nonne uides, ut tota tremor pertemptet equorum G 3.251 corpora, si tantum notas odor attulit auras? G 3.252 Ac neque eos iam frena uirum neque uerbera saeua G 3.253 non scopuli rupesque cauae atque obiecta retardant G 3.254 flumina correptosque unda torquentia montes. G 3.255 Ipse ruit dentesque Sabellicus exacuit sus G 3.256 et pede prosubigit terram, fricat arbore costas G 3.257 atque hinc atque illinc umeros ad uolnera durat. G 3.258 Quid iuuenis, magnum cui uersat in ossibus ignem G 3.259 durus amor? Nempe abruptis turbata procellis G 3.260 nocte natat caeca serus freta; quem super ingens G 3.261 porta tonat caeli et scopulis inlisa reclamant G 3.262 aequora; nec miseri possunt reuocare parentes G 3.263 nec moritura super crudeli funere uirgo. G 3.264 Quid lynces Bacchi uariae et genus acre luporum G 3.265 atque canum? Quid, quae imbelles dant proelia cerui? G 3.266 Scilicet ante omnes furor est insignis equarum; G 3.267 et mentem Uenus ipsa dedit, quo tempore Glauci G 3.268 Potniades malis membra absumpsere quadrigae. G 3.269 Illas ducit amor trans Gargara transque sonantem G 3.270 Ascanium; superant montes et flumina tranant. G 3.271 Continuoque auidis ubi subdita flamma medullis, G 3.272 uere magis, quia uere calor redit ossibus: illae G 3.273 ore omnes uersae in Zephyrum stant rupibus altis, G 3.274 exceptantque leues auras et saepe sine ullis G 3.275 coniugiis uento grauidae, mirabile dictu, G 3.276 saxa per et scopulos et depressas conualles G 3.277 diffugiunt, non, Eure, tuos, neque solis ad ortus, G 3.278 in Borean caurumque, aut unde nigerrimus auster G 3.279 nascitur et pluuio contristat frigore caelum. G 3.280 Hic demum, hippomanes uero quod nomine dicunt G 3.281 pastores, lentum destillat ab inguine uirus, G 3.282 hippomanes, quod saepe malae legere nouercae G 3.283 miscueruntque herbas et non innoxia uerba. G 3.284 Sed fugit interea, fugit inreparabile tempus, G 3.285 singula dum capti circumuectamur amore. G 3.286 Hoc satis armentis: superat pars altera curae, G 3.287 lanigeros agitare greges hirtasque capellas. G 3.288 Hic labor, hinc laudem fortes sperate coloni. G 3.289 Nec sum animi dubius, uerbis ea uincere magnum G 3.290 quam sit, et angustis hunc addere rebus honorem; G 3.291 sed me Parnasi deserta par ardua dulcis G 3.292 raptat amor; iuuat ire iugis, qua nulla priorum G 3.293 Castaliam molli deuertitur orbita cliuo. G 3.294 Nunc, ueneranda Pales, magno nunc ore sonandum G 3.295 Incipiens stabulis edico in mollibus herbam G 3.296 carpere oues, dum mox frondosa reducitur aestas, G 3.297 et multa duram stipula filicumque maniplis G 3.298 sternere subter humum, glacies ne frigida laedat G 3.299 molle pecus scabiemque ferat turpesque podagras. G 3.300 Post hinc digressus iubeo frondentia capris G 3.301 arbuta sufficere et fluuios praebere recentes G 3.302 et stabula a uentis hiberno opponere soli G 3.303 ad medium conuersa diem, cum frigidus olim G 3.304 iam cadit extremoque inrorat Aquarius anno. G 3.305 Haec quoque non cura nobis leuiore tuendae, G 3.306 nec minor usus erit, quamuis Milesia magno G 3.307 uellera mutentur Tyrios incocta rubores: G 3.308 densior hinc suboles, hinc largi copia lactis; G 3.309 quam magis exhausto spumauerit ubere mulctra, G 3.310 laeta magis pressis manabunt flumina mammis. G 3.311 Nec minus interea barbas incanaque menta G 3.312 Cinyphii tondent hirci saetasqne comantes G 3.313 usum in castrorum et miseris uelamina nautis. G 3.314 Pascuntur uero siluas et summa Lycaei G 3.315 horrentesque rubos et amantes ardua dumos: G 3.316 atque ipsae memores redeunt in tecta suosque G 3.317 ducunt et grauido superant uix ubere limen. G 3.318 Ergo omni studio glaciem uentosque niuales G 3.319 quo minor est illis curae mortalis egestas, G 3.320 auertes uictumque feres et uirgea laetus G 3.321 pabula, nec tota claudes faenilia bruma. G 3.322 At uero Zephyris cum laeta uocantibus aestas G 3.323 in saltus utrumque gregem atque in pascua mittet, G 3.324 Luciferi primo cum sidere frigida rura G 3.325 carpamus, dum mane nouum, dum gramina canent, G 3.326 et ros in tenera pecori gratissimus herba. G 3.327 Inde ubi quarta sitim caeli collegerit hora G 3.328 et cantu querulae rumpent arbusta cicadae, G 3.329 ad puteos aut alta greges ad stagna iubebo G 3.330 currentem ilignis potare canalibus undam; G 3.331 aestibus at mediis umbrosam exquirere uallem, G 3.332 sicubi magna Iouis antiquo robore quercus G 3.333 ingentes tendat ramos, aut sicubi nigrum G 3.334 ilicibus crebris sacra nemus accubet umbra; G 3.335 tum tenues dare rursus aquas et pascere rursus G 3.336 solis ad occasum, cum frigidus aera uesper G 3.337 temperat et saltus reficit iam roscida luna G 3.338 litoraque alcyonem resonant, acalanthida dumi. G 3.339 Quid tibi pastores Libyae, quid pascua uersu G 3.340 prosequar et raris habitata mapalia tectis? G 3.341 Saepe diem noctemque et totum ex ordine mensem G 3.342 pascitur itque pecus longa in deserta sine ullis G 3.343 hospitiis: tantum campi iacet. Omnia secum G 3.344 armentarius Afer agit, tectumque laremque G 3.345 armaque Amyclaeumque canem Cressamque pharetram; G 3.346 non secus ac patriis acer Romanus in armis G 3.347 iniusto sub fasce uiam cum carpit et hosti G 3.348 ante expectatum positis stat in agmine castris. G 3.349 At non, qua Scythiae gentes Maeotiaque unda, G 3.350 turbidus et torquens flauentes Hister harenas, G 3.351 quaque redit medium Rhodope porrecta sub axem. G 3.352 Illic clausa tenent stabulis armenta, neque ullae G 3.353 aut herbae campo apparent aut arbore frondes; G 3.354 sed iacet aggeribus niueis informis et alto G 3.355 terra gelu late septemque adsurgit in ulnas. G 3.356 Semper hiemps, semper spirantes frigora cauri. G 3.357 Tum Sol pallentes haud umquam discutit umbras, G 3.358 nec cum inuectus equis altum petit aethera, nec cum G 3.359 praecipitem Oceani rubro lauit aequore currum. G 3.360 Concrescunt subitae currenti in flumine crustae G 3.361 undaque iam tergo ferratos sustinet orbes, G 3.362 puppibus illa prius, patulis nunc hospita plaustris; G 3.363 aeraque dissiliunt ultro uestesque rigescunt G 3.364 indutae caeduntque securibus umida uina G 3.365 et totae solidam in glaciem uertere lacunae G 3.366 stiriaque impexis induruit horrida barbis. G 3.367 Interea toto non setius aere ninguit: G 3.368 intereunt pecudes, stant circumfusa pruinis G 3.369 corpora magna boum, confertoque agmine cerui G 3.370 torpent mole noua et summis uix cornibus extant. G 3.371 Hos non immissis canibus, non cassibus ullis G 3.372 puniceaeue agitant pauidos formidine pennae, G 3.373 sed frustra oppositum trudentes pectore montem G 3.374 comminus obtruncant ferro grauiterque rudentes G 3.375 caedunt et magno laeti clamore reportant. G 3.376 Ipsi in defossis specubus secura sub alta G 3.377 otia agunt terra congestaque robora totasque G 3.378 aduoluere focis ulmos ignique dedere. G 3.379 Hic noctem ludo ducunt et pocula laeti G 3.380 fermento atque acidis imitantur uitea sorbis. G 3.381 Talis Hyperboreo septem subiecta trioni G 3.382 gens effrena uirum Rhiyaeo tunditur euro G 3.383 et pecudum fuluis uelatur corpora saetis. G 3.384 Si tibi lanitium curae, primum aspera silua, G 3.385 lappaeque tribolique, absint; fuge pabula laeta; G 3.386 Continuoque greges uillis lege mollibus albos. G 3.387 Illum autem, quamuis aries sit candidus ipse, G 3.388 nigra subest udo tantum cui lingua palato, G 3.389 reice, ne maculis infuscet uellera pullis G 3.390 nascentum, plenoque alium circumspice campo. G 3.391 Munere sic niueo lanae, si credere dignum est, G 3.392 Pan deus Arcadiae captam te, Euna, fefellit G 3.393 in nemora alta uocans; nec tu aspernata uocantem. G 3.394 At cui lactis amor, cytisum lotosque frequentes G 3.395 ipse manu salsasque ferat praesepibus herbas. G 3.396 Hinc et amant fluuios magis et magis ubera tendunt G 3.397 et salis occultum referunt in lacte saporem. G 3.398 Multi iam excretos prohibent a matribus haedos G 3.399 primaque ferratis praefigunt ora capistris. G 3.400 Quod surgente die mulsere horisque diurnis, G 3.401 nocte premunt; quod iam tenebris et sole cadente, G 3.402 sub lucem exportant calathis adit oppida pastor; G 3.403 aut parco sale contingunt hiemique reponunt. G 3.404 Nec tibi cura canum fuerit postrema, sed una G 3.405 ueloces Spartae catulos acremque Molossum G 3.406 pasce sero pingui. Numquam custodibus illis G 3.407 nocturnum stabulis furem incursusque luporum G 3.408 aut impacitos a tergo horrebis Hiberos. G 3.409 Saepe etiam cursu timidos agitabis onagros G 3.410 et canibus leporem, canibus uenabere dammas, G 3.411 saepe uolutabris pulsos siluestribus apros G 3.412 latratu turbabis agens montesque per altos G 3.413 ingentem clamore premes ad retia ceruum. G 3.414 Disce et odoratam stabulis accendere cedrum G 3.415 galbaneoque agitare graues nidore chelydros. G 3.416 saepe sub imnotis praesepibus aut mala tactu G 3.417 uipera delituit caelumque exterrita fugit, G 3.418 aut tecto adsuetus coluber succedere et umbrae, G 3.419 pestis acerba boum, pecorique aspergere uirus, G 3.420 fouit humum. Cape saxa manu, cape robora, pastor, G 3.421 tollentemque minas et sibila colla tumentem G 3.422 deice. Iamque fuga timidum caput abdidit alte, G 3.423 cum medii nexus extremaeque agmina caudae G 3.424 soluuntur, tardosque trahit sinus ultimus orbes. G 3.425 Est etiam ille malus Calabris in saltibus anguis, G 3.426 squamea conuoluens sublato pectore terga G 3.427 atque notis longam maculosus grandibus aluum G 3.428 qui, dum amnes ulli rumpuntur fontibus et dum G 3.429 uere madent udo terrae ac pluuialibus austris G 3.430 stagna colit, ripisque habitans hic piscibus atram G 3.431 improbus ingluuiem ranisque loquacibus explet; G 3.432 postquam exusta palus, terraeque ardore dehiscunt, G 3.433 exsilit in siccum et flammantia lumina torquens G 3.434 saeuit agris asperque siti atque exterritus aestu. G 3.435 Ne mihi tum molles sub diuo carpere somnos G 3.436 neu dorso nemoris libeat iacuisse per herbas, G 3.437 cum positis nouus exuuiis nitidusque iuuenta G 3.438 uoluitur, aut catulos tectis aut oua relinquens G 3.439 arduus ad solem et linguis micat ore trisulcis. G 3.440 Morborum quoque te causas et signa docebo. G 3.441 Turpis oues temptat scabies, ubi frigidus imber G 3.442 altius ad uiuum persedit et horrida cano G 3.443 bruma gelu, uel cum tonsis inlotus adhaesit G 3.444 sudor et hirsuti secuerunt corpora uepres. G 3.445 Dulcibus idcirco fluuiis pecus omne magistri G 3.446 perfundunt, udisque aries in gurgite uillis G 3.447 mersatur missusque secundo defluit amni; G 3.448 aut tonsum tristi contingunt corpus amurca G 3.449 et spumas miscent argenti et sulfura uiua G 3.450 Idaeasque pices et pingues unguine ceras G 3.451 scillamque elleborosque graues nigrumque bitumen. G 3.452 Non tamen ulla magis praesens fortuna laborum est, G 3.453 quam si quis ferro potuit rescindere summum G 3.454 ulceris os: alitur uitium uiuitque tegendo, G 3.455 dum medicas adhibere manus ad uolnera pastor G 3.456 abnegat et meliora deos sedet omnia poscens. G 3.457 Quin etiam, ima dolor balantum lapsus ad ossa G 3.458 cum furit atque artus depascitur arida febris, G 3.459 profuit incensos aestus auertere et inter G 3.460 ima ferire pedis salientem sanguine uenam, G 3.461 Bisaltae quo more solent acerque Gelonus; G 3.462 cum fugit in Rhodopen atque in deserta Getarum G 3.463 et lac concretum cum sanguine potat equino. G 3.464 Quam procul aut molli succedere saepius umbrae G 3.465 uideris aut summas carpentem ignauius herbas G 3.466 extremamque sequi aut medio procumbere campo G 3.467 pascentem et serae solam decedere nocti: G 3.468 continuo culpam ferro compesce, prius quam G 3.469 dira per incautum serpant contagia uolgus. G 3.470 Non tam creber agens hiemem ruit aequore turbo, G 3.471 quam multae pecudum pestes. Nec singula morbi G 3.472 corpora corripiunt, sed tota aestiua repente, G 3.473 spemque gregemque simul cunctamque ab origine gentem. G 3.474 Tum sciat, acrias Alpes et Norica si quis G 3.475 castella in tumulis et Iapydis arua Timaui G 3.476 nunc quoque post tanto uideat desertaque regna G 3.477 pastorum et longe saltus lateque uacantes. G 3.478 Hic quondam morbo caeli miseranda coorta est G 3.479 tempestas totoque autumni incanduit aestu G 3.480 et genus omne neci pecudum dedit, omne ferarum, G 3.481 corrupitque lacus, infecit pabula tabe. G 3.482 Nec uia mortis erat simplex, sed ubi ignea uenis G 3.483 omnibus acta sitis miseros adduxerat artus, G 3.484 rursus abundabat fluidus liquor omniaque in se G 3.485 ossa minutatim morbo collapsa trahebat. G 3.486 Saepe in honore deum medio stans hostia ad aram G 3.487 lanea dum niuea circumdatur infula uitta, G 3.488 inter cunctantes cecidit moribunda ministros. G 3.489 Aut si quam ferro mactauerat ante sacerdos G 3.490 inde neque impositis ardent altaria fibris G 3.491 nec responsa potest consultus reddere uates, G 3.492 ac uix suppositi tinguntur sanguine cultri G 3.493 summaque ieiuna sanie infuscatur harena. G 3.494 Hinc laetis uituli uolgo moriuntur in herbis G 3.495 et dulces animas plena ad praesepia reddunt; G 3.496 hinc canibus blandis rabies uenit et quatit aegros G 3.497 tussis anhela sues ac faucibus angit obesis. G 3.498 Labitur infelix studiorum atque immemor herbae G 3.499 uictor equus fontesque auertitur et pede terram G 3.500 crebra ferit; demissae aures, incertus ibidem G 3.501 sudor et ille quidem morituris frigidus, aret G 3.502 pellis et ad tactum tractanti dura resistit. G 3.503 Haec ante exitium primis dant signa diebus; G 3.504 sin in processu coepit crudescere morbus, G 3.505 tum uero ardentes oculi atque attractus ab alto G 3.506 spiritus, interdum gemitu grauis, imaque longo G 3.507 ilia singultu tendunt, it naribus ater G 3.508 sanguis et obsessas fauces premit aspera lingua. G 3.509 Profuit inserto latices infundere cornu G 3.510 Lenaeos; ea uisa salus morientibus una; G 3.511 mox erat hoc ipsum exitio, furiisque refecti G 3.512 ardebant ipsique suos iam morte sub aegra, G 3.513 di meliora piis erroremque hostibus illum, G 3.514 discissos nudis laniabant dentibus artus. G 3.515 Ecce autem duro fumans sub uomere taurus G 3.516 concidit et mixtum spumis uomit ore cruorem G 3.517 extremosque ciet gemitus. It tristis arator G 3.518 maerentem abiungens fraterna morte iuuencum, G 3.519 atque opere in medio defixa relinquit aratra. G 3.520 Non umbrae altorum nemorum, non mollia possunt G 3.521 prata mouere animum, non qui per saxa uolutus G 3.522 purior electro campum petit amnis; at ima G 3.523 soluuntur latera atque oculos stupor urguet inertes G 3.524 ad terramque fluit deuexo pondere ceruix. G 3.525 Quid labor aut benefacta iuuant? Quid uomere terras G 3.526 inuertisse graues? Atqui non Massica Bacchi G 3.527 munera, non illis epulae nocuere repostae: G 3.528 frondibus et uictu pascuntur simplicis herbae, G 3.529 pocula sunt fontes liquidi atque exercita cursu G 3.530 flumina, nec somnos abrumpit cura salubres. G 3.531 Tempore non alio dicunt regionibus illis G 3.532 quaesitas ad sacra boues Iunonis et uris G 3.533 imparibus ductos alta ad donaria currus. G 3.534 Ergo aegre rastris terram rimantur et ipsis G 3.535 unguibus infodiunt fruges montesque per altos G 3.536 contenta ceruice trahunt stridentia plaustra. G 3.537 Non lupus insidias explorat ouilia circum G 3.538 nec gregibus nocturnus obambulat; acrior illum G 3.539 cura domat; timidi dammae ceruique fugaces G 3.540 nunc interque canes et circum tecta uagantur. G 3.541 Iam maris immensi prolem et genus omne natantum G 3.542 litore in extremo, ceu naufraga corpora, fluctus G 3.543 proluit; insolitae fugiunt in flumina phocae. G 3.544 Interit et curuis frustra defensa latebris G 3.545 uipera et attoniti squamis adstantibus hydri. G 3.546 Ipsis est aer auibus non aequus et illae G 3.547 praecipites alta uitam sub nube relinquunt. G 3.548 Praeterea iam nec mutari pabula refert G 3.549 artes nocent quaesitaeque; cessere magistri G 3.550 Phillyrides Chiron Amythaoniusque Melampus. G 3.551 Saeuit et in lucem Stygiis emissa tenebris G 3.552 pallida Tisiphone Morbos agit ante Metumque, G 3.553 inque dies auidum surgens caput altius eflert: G 3.554 Balatu pecorum et crebris mugitibus amnes G 3.555 arentesque sonant ripae collesque supini: G 3.556 Iamque cateruatim dat stragem atque aggerat ipsis G 3.557 in stabulis turpi dilapsa cadauera tabe G 3.558 donec humo tegere ac foueis abscondere discunt. G 3.559 Nam neque erat coriis usus nec uiscera quisquam G 3.560 aut undis abolere potest aut uincere flamma; G 3.561 ne tondere quidem morbo inluuieque peresa G 3.562 uellera nec telas possunt attingere putres; G 3.563 uerum etiam inuisos si quis temptarat amictus, G 3.564 ardentes pupulae atque immundus olentia sudor G 3.565 membra sequebatur nec longo deinde moranti G 3.566 tempore contactos artus sacer ignis edebat. G 4. 1 Protinus aerii mellis caelestia dona G 4. 2 exsequar: hanc etiam, Maecenas, adspice partem. G 4. 3 Admiranda tibi leuium spectacula rerum G 4. 4 magnanimosque duces totiusque ordine gentis G 4. 5 mores et studia et populos et proelia dicam. G 4. 6 In tenui labor; at tenuis non gloria, si quem G 4. 7 numina laeua sinunt auditque uocatus Apollo. G 4. 8 Principio sedes apibus statioque petenda, G 4. 9 quo neque sit uentis aditus---nam pabula uenti G 4. 10 ferre domum prohibent---neque oues haedique petulci G 4. 11 floribus insultent aut errans bucula campo G 4. 12 decutiat rorem et surgentes atterat herbas. G 4. 13 Absint et picti squalentia terga lacerti G 4. 14 pinguibus a stabulis meropesque aliaeque uolucres G 4. 15 et manibus Procne pectus signata cruentis; G 4. 16 omnia nam late uastant ipsasque uolantes G 4. 17 ore ferunt dulcem nidis immitibus escam. G 4. 18 At liquidi fontes et stagna uirentia musco G 4. 19 adsint et tenuis fugiens per gramina riuus, G 4. 20 palmaque uestibulum aut ingens oleaster inumbret, G 4. 21 ut, cum prima noui ducent examina reges G 4. 22 uere suo ludetque fauis emissa iuuentus, G 4. 23 uicina inuitet decedere ripa calori, G 4. 24 obuiaque hospitiis teneat frondentibus arbos. G 4. 25 In medium, seu stabit iners seu profluet umor, G 4. 26 transuorsas salices et grandia conice saxa, G 4. 27 pontibus ut crebris possint consistere et alas G 4. 28 pandere ad aestiuum solem, si forte morantes G 4. 29 sparserit aut praeceps Neptuno immerserit Eurus. G 4. 30 Haec circum casiae uirides et olentia late G 4. 31 serpylla et grauiter spirantis copia thymbrae G 4. 32 floreat inriguumque bibant uiolaria fontem. G 4. 33 Ipsa autem, seu corticibus tibi suta cauatis, G 4. 34 seu lento fuerint aluaria uimine texta, G 4. 35 angustos habeant aditus: nam frigore mella G 4. 36 cogit hiems, eademque calor liquefacta remittit. G 4. 37 Utraque uis apibus pariter metuenda; neque illae G 4. 38 nequiquam in tectis certatim tenuia cera G 4. 39 spiramenta linunt fucoque et floribus oras G 4. 40 explent collectumque haec ipsa ad munera gluten G 4. 41 et uisco et Phrygiae seruant pice lentius Idae. G 4. 42 Saepe etiam effossis, si uera est fama, latebris G 4. 43 sub terra fouere larem, penitusque repertae G 4. 44 pumicibusque cauis exesaeque arboris antro. G 4. 45 Tu tamen et leui rimosa cubilia limo G 4. 46 ungue fouens circum et raras superinice frondes. G 4. 47 Neu propius tectis taxum sine, neue rubentes G 4. 48 ure foco cancros, altae neu crede paludi, G 4. 49 aut ubi odor caeni grauis aut ubi concaua pulsu G 4. 50 saxa sonant uocisque offensa resultat imago. G 4. 51 Quod superest, ubi pulsam hiemem sol aureus egit G 4. 52 sub terras caelumque aestiua luce reclusit, G 4. 53 illae continuo saltus siluasque peragrant G 4. 54 purpureosque metunt flores et flumina libant G 4. 55 summa leues. Hinc nescio qua dulcedine laetae G 4. 56 progeniem nidosque fouent, hinc arte recentes G 4. 57 excudunt ceras et mella tenacia fingunt. G 4. 58 Hinc ubi iam emissum caueis ad sidera caeli G 4. 59 nare per aestatem liquidam suspexeris agmen G 4. 60 obscuramque trahi uento mirabere nubem, G 4. 61 contemplator: aquas dulces et frondea semper G 4. 62 tecta petunt. Huc tu iussos adsperge sapores, G 4. 63 trita melisphylla et cerinthae ignobile gramen, G 4. 64 tinnitusque cie et Matris quate cymbala circum. G 4. 65 ipsae consident medicatis sedibus, ipsae G 4. 66 intima more suo sese in cunabula condent. G 4. 67 Sin autem ad pugnam exierint, nam saepe duobus G 4. 68 regibus incessit magno discordia motu, G 4. 69 sontinuoque animos uulgi et trepidantia bello G 4. 70 corda licet longe praesciscere; namque morantes G 4. 71 Martius ille aeris rauci canor increpat et uox G 4. 72 auditur fractos sonitus imitata tubarum; G 4. 73 tum trepidae inter se coeunt pennisque coruscant G 4. 74 spiculaque exacuunt rostris aptantque lacertos G 4. 75 et circa regem atque ipsa ad praetoria densae G 4. 76 miscentur magnisque uocant clamoribus hostem. G 4. 77 Ergo ubi uer nactae sudum camposque patentes, G 4. 78 erumpunt portis; concurritur, aethere in alto G 4. 79 fit sonitus, magnum mixtae glomerantur in orbem G 4. 80 praecipitesque cadunt; non densior aere grando, G 4. 81 nec de concussa tantum pluit ilice glandis. G 4. 82 ipsi per medias acies insignibus alis G 4. 83 ingentes animos angusto in pectore uersant, G 4. 84 usque adeo obnixi non cedere, dum grauis aut hos G 4. 85 aut hos uersa fuga uictor dare terga subegit. G 4. 86 Hi motus animorum atque haec certamina tanta G 4. 87 pulueris exigui iactu compressa quiescent. G 4. 88 Uerum ubi ductores acie reuocaueris ambo, G 4. 89 deterior qui uisus, eum, ne prodigus obsit, G 4. 90 dede neci; melior uacua sine regnet in aula. G 4. 91 Alter erit maculis auro squalentibus ardens; G 4. 92 nam duo sunt genera: hic melior, insignis et ore G 4. 93 et rutilis clarus squamis, ille horridus alter G 4. 94 desidia latamque trahens inglorius aluum. G 4. 95 Ut binae regum facies, ita corpora plebis. G 4. 96 Namque aliae turpes horrent, ceu puluere ab alto G 4. 97 cum uenit et sicco terram spuit ore uiator G 4. 98 aridus; elucent aliae et fulgore coruscant G 4. 99 ardentes auro et paribus lita corpora guttis. G 4.100 Haec potior euboles, hinc caeli tempore certo G 4.101 dulcia mella premes, nec tantum dulcia, quantum G 4.102 et liquida et durum Bacchi domitura saporem. G 4.103 At cum incerta uolant caeloque examina ludunt G 4.104 contemnuntque fauos et irigida tecta relinquunt, G 4.105 instabiles animos ludo prohibebis inani. G 4.106 Nec magnus prohibere labor: tu regibus alas G 4.107 eripe; non illis quisquam cunctantibus altum G 4.108 ire iter aut castris audebit uellere signa. G 4.109 Inuitent croceis halantes floribus horti G 4.110 et custos furum atque auium cum falce saligna G 4.111 Hellespontiaci seruet tutela Priapi. G 4.112 Ipse thymum pinosque ferens de montibus altis G 4.113 tecta serat late circum, cui talia curae; G 4.114 ipse labore manum duro terat, ipse feraces G 4.115 figat humo plantas et amicos inriget imbres. G 4.116 Atque equidem, extremo ni iam sub fine laborum G 4.117 uela traham et terris festinem aduertere proram, G 4.118 forsitan et, pingues hortos quae cura colendi G 4.119 ornaret, canerem, biferique rosaria Paesti, G 4.120 quoque modo potis gauderent intiba riuis G 4.121 et uirides apio ripae, tortusque per herbam G 4.122 cresceret in uentrem cucumis; nec sera comantem G 4.123 narcissum aut flexi tacuissem uimen acanthi G 4.124 pallentesque hederas et amantes litora myrtos. G 4.125 Namque sub Oebaliae memini me turribus arcis, G 4.126 qua niger umectat flauentia culta Galaesus, G 4.127 Corycium uidisse senem, cui pauca relicti G 4.128 iugera ruris erant, nec fertilis illa iuuencis G 4.129 nec pecori opportuna seges nec commoda Baccho. G 4.130 Hic rarum tamen in dumis olus albaque circum G 4.131 lilia uerbenasque premens uescumque papauer G 4.132 regum aequabat opes animis seraque reuertens G 4.133 nocte domum dapibus mensas onerabat inemptis. G 4.134 Primus uere rosam atque autumno carpere poma, G 4.135 et cum tristis hiems etiamnum frigore saxa G 4.136 rumperet et glacie cursus frenaret aquarum, G 4.137 ille comam mollis iam tondebat hyacinthi G 4.138 aestatem increpitans seram Zephyrosque morantes. G 4.139 Ergo apibus fetis idem atque examine multo G 4.140 primus abundare et spumantia cogere pressis G 4.141 mella fauis; illi tiliae atque uberrima pinus, G 4.142 quotque in flore nouo pomis se fertilis arbos G 4.143 induerat, totidem autumno matura tenebat. G 4.144 Ille etiam seras in uersum distulit ulmos G 4.145 eduramque pirum et spinos iam pruna ferentes G 4.146 iamque ministrantem platanum potantibus umbras. G 4.147 Uerum haec ipse equidem spatiis exclusus iniquis G 4.148 praetereo atque aliis post me memoranda relinquo. G 4.149 Nunc age, naturas apibus quas Iuppiter ipse G 4.150 addidit, expediam, pro qua mercedo canoros G 4.151 Curetum sonitus crepitantiaque aera secutae G 4.152 Dictaeo caeli regem pauere sub antro. G 4.153 Solae communes natos, consortia tecta G 4.154 urbis habent magnisque agitant sub legibus aerum, G 4.155 et patriam solae et certos nouere penates, G 4.156 uenturaeque hiemis memores aestate laborem G 4.157 experiuntur et in medium quaesita reponunt. G 4.158 Namque aliae uictu inuigilant et foedere pacto G 4.159 exercentur agris; pars intra saepta domorum G 4.160 Narcissi lacrimam et lentum de cortice gluten G 4.161 prima fauis ponunt fundamina, deinde tenaces G 4.162 suspendunt ceras: aliae spem gentis adultos G 4.163 educunt fetus, aliae purissima mella G 4.164 stipant et liquido distendunt nectare cellas. G 4.165 Sunt quibus ad portas cecidit custodia sorti, G 4.166 inque uicem speculantur aquas et nubila caeli G 4.167 aut onera accipiunt uenientum aut agmine facto G 4.168 ignauum fucos pecus a praesepibus arcent. G 4.169 Feruet opus, redolentque thymo fragrantia mella. G 4.170 ac ueluti lentis Cyclopes fulmina massis G 4.171 cum properant, alii taurinis follibus auras G 4.172 accipiunt redduntque, alii stridentia tingunt G 4.173 aera lacu; gemit impositis incudibus Aetna; G 4.174 illi inter sese magna ui bracchia tollunt G 4.175 in numerum uersantque tenaci forcipe ferrum: G 4.176 non aliter, si parua licet componere magnis, G 4.177 Cecropias innatus apes amor urget habendi, G 4.178 munere quamque suo. Grandaeuis oppida curae G 4.179 et munire fauos et daedala fingere tecta. G 4.180 At fessae multa referunt se nocte minores, G 4.181 crura thymo plenae; pascuntur et arbuta passim G 4.182 et glaucas salices casiamque crocumque rubentem G 4.183 et pinguem tiliam et ferrugineos hyacinthos. G 4.184 Omnibus una quies operum, labor omnibus unus: G 4.185 mane ruunt portis; nusquam mora; rursus easdem G 4.186 uesper ubi e pastu tandem decedere campis G 4.187 admonuit, tum tecta petunt, tum corpora curant; G 4.188 fit sonitus, mussantque oras et limina circum. G 4.189 Post, ubi iam thalamis se composuere, siletur G 4.190 in noctem fessosque sopor suus occupat artus. G 4.191 Nec uero a stabulis pluuia impendente recedunt G 4.192 longius aut credunt caelo aduentantibus Euris, G 4.193 sed circum tutae sub moenibus urbis aquantur, G 4.194 excursusque breues temptant et saepe lapillos, G 4.195 ut cumbae instabiles fluctu iactante saburram, G 4.196 tollunt, his sese per inania nubila librant. G 4.197 Illum adeo placuisse apibus mirabere morem, G 4.198 quod neque concubitu indulgent nec corpora segnes G 4.199 in Uenerem soluunt aut fetus nisibus edunt: G 4.200 uerum ipsae e foliis natos, e suauibus herbis G 4.201 ore legunt, ipsae regem paruosque Quirites G 4.202 sufficiunt aulasque et cerea regna refigunt. G 4.203 * Saepe etiam duris errando in cotibus alas G 4.204 attriuere ultroque animam sub fasce dedere: G 4.205 tantus amor florum et generandi gloria mellis. G 4.206 Ergo ipsas quamuis angusti terminus aeui G 4.207 excipiat, neque enim plus septima ducitur aestas, G 4.208 at genus immortale manet multosque per annos G 4.209 stat fortuna domus et aui numeruntur auorum. G 4.210 Praeterea regem non sic Aegyptus et ingens G 4.211 Lydia nec populi Parthorum aut Medus Hydaspes G 4.212 obseruant. Rege incolumi mens omnibus una est; G 4.213 amisso rupere fidem constructaque mella G 4.214 diripuere ipsae et crates soluere fauorum. G 4.215 Ille operum custos, illum admiruntur et omnes G 4.216 circumstant fremitu denso stipantque frequentes G 4.217 et saepe attollunt umeris et corpora bello G 4.218 obiectant pulchramque petunt per uulnera mortem. G 4.219 His quidam signis atque haec exempla secuti G 4.220 esse apibus partem diuinae mentis et haustus G 4.221 aetherios disere; deum namque ire per omnes G 4.222 terrasque tractusque maris caelumque profundum. G 4.223 Hinc pecudes, armenta, uiros, genus omne ferarum, G 4.224 quemque sibi tenues nascentem arcessere uitas; G 4.225 scilicet huc reddi deinde ac resoluta referri G 4.226 omnia nec morti esse locum, sed uiua uolaro G 4.227 sideris in numerum atque alto succedere caelo. G 4.228 Siquando sedem angustam seruataque mella G 4.229 thesauris relines, prius haustu sparsus aquarum G 4.230 ora foue fumosque manu praetende sequaces. G 4.231 Bis grauidos cogunt fetus, duo tempora messis, G 4.232 Taygete simul os terris ostendit honestum G 4.233 Pleas et Oceani spretos pede reppulit amnes, G 4.234 aut eadem sidus fugiens ubi Piscis aquosi G 4.235 tristior hibernas caelo descendit in undas. G 4.236 Illis ira modum supra est, laesaeque uenenum G 4.237 morsibus inspirant et spicula caeca relinquunt G 4.238 adfixae uenis animasque in uulnere ponunt. G 4.239 Sin duram metues hiemem parcesque futuro G 4.240 contunsosque animos et res miserabere fractas, G 4.241 at suffire thymo cerasque recidere inanes G 4.242 quis dubitet? nam saepe fauos ignotus adedit G 4.243 stellio et lucifugis congesta cubilia blattis G 4.244 immunisque sedens aliena ad pabula fucus G 4.245 aut asper crabro imparibus se immiscuit armis, G 4.246 aut dirum tiniae genus, aut inuisa Mineruae G 4.247 laxos in foribus suspendit aranea casses. G 4.248 Quo magis exhaustae fuerint, hoc acrius omnes G 4.249 incumbent generis lapsi sarcire ruinas G 4.250 complebuntque foros et floribus horrea texent. G 4.251 Si uero, quoniam casus apibus quoque nostros G 4.252 uita tulit, tristi languebunt corpora morbo--- G 4.253 quod iam non dubiis poteris cognoscere signis: G 4.254 continuo est aegris alius color, horrida uultum G 4.255 deformat macies, tum corpora luce carentum G 4.256 exportant tectis et tristia funera ducunt; G 4.257 aut illae pedibus conexae ad limina pendent, G 4.258 aut intus clausis cunctantur in aedibus, omnes G 4.259 ignauaeque fame et contracto frigore pigrae. G 4.260 Tum sonus auditur grauior, tractimque susurrant, G 4.261 frigidus ut quondam siluis immurmurat Auster, G 4.262 ut mare sollicitum stridit refluentibus undis, G 4.263 aestuat ut clausis rapidus fornacibus ignis: G 4.264 hic iam galbaneos suadebo incendere odores G 4.265 mellaque harundineis inferre canalibus, ultro G 4.266 hortantem et fessas ad pabula nota uocantem. G 4.267 Proderit et tunsum gallae admiscere saporem G 4.268 Arentesque rosas aut igni pinguia multo G 4.269 defruta uel psithia passos de uite racemos G 4.270 Cecropiumque thymum et graue olentia centaurea. G 4.271 Est etiam flos in pratis, cui nomen amello G 4.272 fecere agricolae, facilis quaerentibus herba; G 4.273 namque uno ingentem tollit de caespite siluam, G 4.274 aureus ipse, sed in foliis, quae plurima circum G 4.275 funduntur, uiolae sublucet purpura nigrae; G 4.276 [saepe deum nesis ornatae torquibus arae;] G 4.277 asper in ore sapor; tonsis in uallibus illum G 4.278 pastores et curua legunt prope flumina Mellae. G 4.279 Huius odorato radices incoque Baccho G 4.280 pabulaque in foribus plenis adpone canistris. G 4.281 Sed siquem proles subito defecerit omnis, G 4.282 nec genus unde nouae stirpis reuocetur habebit, G 4.283 tempus et Arcadii memoranda inuenta magistri G 4.284 pandere, quoque modo caesis iam saepe iuuencis G 4.285 insincerus apes tulerit cruor. Altius omnem G 4.286 expediam prima repetens ab origine famam. G 4.287 Nam qua Pellaei gens fortunata Canopi G 4.288 accolit effuso stagnantem flumine Nilum G 4.289 et circum pictis uehitur sua rura phaselis, G 4.290 quaque pharetratae uicinia Persidis urget, G 4.291 [et uiridem Aegyptum nigra fecundat harena, G 4.292 et diuersa ruens septem discurrit in ora G 4.293 usque coloratis amnis deuexus ab Indis] G 4.294 omnis in hac certam regio iacit arte salutem. G 4.295 Exiguus primum atque ipsos contractus in usus G 4.296 eligitur locus; hunc angustique imbrice tecti G 4.297 parietibusque premunt artis et quattuor addunt, G 4.298 quattuor a uentis obliqua luce fenestras. G 4.299 Tum uitulus bima curuans iam cornua fronte G 4.300 quaeritur; huic geminae nares et spiritus oris G 4.301 multa reluctanti obstruitur, plagisque perempto G 4.302 tunsa per integram soluuntur uiscera pellem. G 4.303 Sic positum in clauso linquunt et ramea costis G 4.304 subiciunt fragmenta, thymum casiasque recentes. G 4.305 Hoc geritur Zephyris primum impellentibus undas, G 4.306 ante nouis rubeant quam prata coloribus, ante G 4.307 garrula quam tignis nidum suspendat hirundo. G 4.308 Interea teneris tepefactus in ossibus umor G 4.309 aestuat et uisenda modis animalia miris, G 4.310 trunca pedum primo, mos et stridentia pennis, G 4.311 niscentur tenuemque magis magis aera carpunt, G 4.312 donec, ut aestiuis effusus nubibus imber, G 4.313 erupere aut ut neruo pulsante sagittae, G 4.314 prima leues ineunt si quando proelia Parthi. G 4.315 Quis deus hanc, Musae, quis nobis estudit artem? G 4.316 Unde noua ingressus hominum esperientia cepit? G 4.317 Pastor Aristaeus fugiens Peneia Tempe, G 4.318 amissis, ut fama, apibus morboque fameque, G 4.319 tristis ad extremi sacrum caput adstitit amnis G 4.320 multa querens atque hac adfatus uoce parentem: G 4.321 'Mater, Cyrene mater, quae gurgitis huius G 4.322 ima tenes, quid me praeclara stirpe deorum, G 4.323 si modo, quem perhibes, pater est Thymbraeus Apollo, G 4.324 inuisum fatis genuisti? aut quo tibi nostri G 4.325 pulsus amor? quid me caelum sperare iubebas? G 4.326 En etiam hunc ipsum uitae mortalis honorem, G 4.327 quem mihi uix frugum et pecudum custodia sollers G 4.328 omnia temptanti extuderat, te matro relinquo. G 4.329 Quin age et ipsa manu felices erue siluas, G 4.330 fer stabulis inimicum ignem atque interfice messes, G 4.331 ure sata et duram in uites molire bipennem, G 4.332 tanta meae si te ceperunt taedia laudis.' G 4.333 At mater sonitum thalamo sub fluminis alti G 4.334 sensit. Eam circum Milesia uellera Nymphae G 4.335 carpebant hyali saturo fucata colore, G 4.336 drymoque Xanthoque Ligeaque Phyllodoceque, G 4.337 caesariem effusae nitidam per candida colla, G 4.338 Nesaee Spioque Thaliaque Cymodoceque, G 4.339 Cydippeque et flaua Lycorias, altera uirgo, G 4.340 altera tum primos Lucinae experta labores, G 4.341 Clioque et Beroe soror, Oceanitides ambae, G 4.342 ambae auro, pictis incinctae pellibus ambae, G 4.343 atque Ephyre atque Opis et Asia Deiopea G 4.344 et tandem positis uelos Arethusa sagittis. G 4.345 Inter quas curam Clymene narrabat inanem G 4.346 Uulcani Martisque dolos et dulcia furta, G 4.347 aque Chao densos diuum numerabat amores G 4.348 carmine quo captae fusis dum mollia pensa G 4.349 deuoluunt, iterum maternas impulit aures G 4.350 luctus Aristaei, uitreisque sedilibus omnes G 4.351 obstipuere; sed ante alias Arethusa sorores G 4.352 prospiciens summa flauum caput extulit unda G 4.353 et procul: 'O gemitu non frustra exterrita tanto, G 4.354 Cyrene soror, ipse tibi, tua maxima cura, G 4.355 tristis Aristaeus Penei genitoris ad undam G 4.356 stat lacrimans et te crudelem nomine dicit.' G 4.357 Huic percussa noua mentem formidine mater, G 4.358 'duc, age, duc ad nos; fas illi limina diuum G 4.359 tangere,' ait. Simul alta iubet discedere late G 4.360 flumina, qua iuuenis gressus inferret. At illum G 4.361 curuata in montis faciem circumstetit unda G 4.362 accepitque sinu uasto misitque sub amnem. G 4.363 Iamque domum mirans genetricis et umida regna G 4.364 speluncisque lacus clausos lucosque sonantes G 4.365 ibat et ingenti motu stupefactus aquarum G 4.366 omnia sub magna labentia flumina terra G 4.367 spectabat diuersa locis, Phasimque Lycumque G 4.368 et caput, unde altus primum se erumpit Enipeus G 4.369 unde pater Tiberinus et unde Aniena fluenta G 4.370 saxosusque sonans Eypanis Mysusque Caicus, G 4.371 et gemina auratus taurino cornua uultu G 4.372 Eridanus, quo non alius per pinguia culta G 4.373 in mare purpureum uiolentior effluit amnis. G 4.374 Postquam est in thalami pendentia pumice tecta G 4.375 peruentum et nati fletus cognouit inanes G 4.376 Cyrene, manibus liquidos dant ordine fontes G 4.377 germanae tonsisque ferunt mantelia uillis; G 4.378 pars epulis onerant mensas et plena reponunt G 4.379 pocula, Panchaeis adolescunt ignibus arae; G 4.380 et mater, 'Cape Maeonii carchesia Bacchi: G 4.381 Oceano libemus,' ait. Simul ipsa precatur G 4.382 Oceanumque patrem rerum Nymphasque sorores G 4.383 centum quae siluas, centum quae flumina seruant. G 4.384 Ter liquido ardentem perfudit nectare Uestam, G 4.385 ter flamma ad summum tecti subiecta reluxit. G 4.386 Omine quo firmans animum sic incipit ipsa: G 4.387 'Est in Carphatio Neptuni gurgite uates G 4.388 caeruleus Proteus, magnum qui piscibus aequor G 4.389 et iunoto bipedum ourru metitur equorum. G 4.390 Hic nunc Emathiae portus patriamque reuisit G 4.391 Pallenen, hunc et Nymphae ueneramur et ipse G 4.392 grandaeuus Nereus; nouit namque omnia uates, G 4.393 quae sint, quae fuerint, quae mox uentura trahantur; G 4.394 quippe ita Neptuno uisum est, immania cuius G 4.395 armenta et turpes pascit sub gurgite phocas. G 4.396 Hic tibi, nate, prius uinclis capiendus, ut omnem G 4.397 expediat morbi causam euentusque secundet. G 4.398 Nam sine ui non ulla dabit praecepta, neque illum G 4.399 orando flectes; uim duram et uincula capto G 4.400 tende; doli circum haec demum frangentur inanes. G 4.401 Ipsa ego, te, medios cum sol accenderit aestus, G 4.402 cum sitiunt herbae et pecori iam gratior umbra est, G 4.403 in secreta senis ducam, quo fessus ab undis G 4.404 se recipit, facile ut somno adgrediare iacentem. G 4.405 Uerum ubi correptum manibus uinclisque tenebis, G 4.406 tum uariae eludent species atque ora ferarum G 4.407 Fiet enim subito sus horridus atraque tigris G 4.408 squamosusque draco et fulua ceruice leaena, G 4.409 aut acrem flammae sonitum dabit atque ita uinclis G 4.410 excidet, aut in aquas tenues dilapsus abibit. G 4.411 Sed quanto ille magis formas se uertet in omnes, G 4.412 tanto, nate, magis contende tenacia uincla, G 4.413 doneo talis erit mutato corpore, qualem G 4.414 uideris, incepto tegeret cum lumina somno. G 4.415 Haec ait et liquidum ambrosiae diffundit odorem, G 4.416 quo totum nati corpus perduxit; at illi G 4.417 dulcis compositis spirauit crinibus aura G 4.418 atque habilis membris uenit uigor. Est specus ingens G 4.419 exesi latere in montis, quo plurima uento G 4.420 cogitur inque sinus scindit sese unda reductos, G 4.421 deprensis olim statio tutissima nautis; G 4.422 intus se uasti Proteus tegit obice saxi. G 4.423 Hic iuuenem in latebris auersum a lumine Nympha G 4.424 collocat; ipsa procul nebulis obscura resistit. G 4.425 Iam rapidus torrens sitientes Sirius Indos G 4.426 ardebat, caelo et medium sol igneus orbem G 4.427 hauserat; arebant herbae et caua flumina siccis G 4.428 faucibus ad limum radii tepefacta coquebant: G 4.429 cum Proteus consueta petens e fluctibus antra G 4.430 ibat; eum uasti circum gens umida ponti G 4.431 exsultans rorem late dispergit amarum. G 4.432 Sternunt se somno diuersae in litore phocae. G 4.433 Ipse, uelut stabuli custos in montibus olim, G 4.434 uesper ubi e pastu uitulos ad tecta reducit, G 4.435 auditisque lupos acuunt balatibus agni, G 4.436 considit scopulo medius numerumque recenset. G 4.437 Cuius Aristaeo quoniam est oblata facultas, G 4.438 uix defessa senem passus componere membra G 4.439 cum clamore ruit magno manicisque iacentem G 4.440 occupat. Ille suae contra non immemor artis G 4.441 omnia transformat sese in miracula rerum, G 4.442 ignemque horribilemque feram fluuiumque liquentem. G 4.443 Uerum ubi nulla fugam reperit fallacia, uictus G 4.444 in sese redit atque hominis tandem ore locutus: G 4.445 'Nam quis te, iuuenum confidentissime, nostras G 4.446 iussit adire domos? Quidue hinc petis?' inquit. At ille: G 4.447 'Scis, Proteu, scis ipse; neque est te fallere quicquam G 4.448 sed tu desine uelle. Deum praecepta secuti G 4.449 uenimus hinc lapsis quaesitum oracula rebus. G 4.450 Tantum effatus. Ad haec uates ui denique multa G 4.451 ardentes oculos intorsit lumine glauco G 4.452 et grauiter frendens sic fatis ora resoluit. G 4.453 Non te nullius exercent numinis irae; G 4.454 magna luis commissa: tibi has miserabilis Orpheus G 4.455 haud quaquam ob meritum poenas, ni fata resistant, G 4.456 suscitat et rapta grauiter pro coniuge saeuit. G 4.457 Illa quidem, dum te fugeret per flumina praeceps, G 4.458 immanem ante pedes hydrum moritura puella G 4.459 seruantem ripas alta non uidit in herba. G 4.460 At chorus aequalis Dryadum clamore supremos G 4.461 implerunt montes; flerunt Rhodopeiae arces G 4.462 altaque Pangaea et Rhesi mauortia tellus G 4.463 atque Getae atque Hebrus et Actias Orithyia. G 4.464 Ipse caua solans aegrum testudine amorem G 4.465 te, dulcis coniunx, te solo in litore secum, G 4.466 te ueniente die, te decedente canebat. G 4.467 Taenarias etiam fauces, alta ostia Ditis, G 4.468 et caligantem nigra formidine lucum G 4.469 ingressus manesque adiit regemque tremendum G 4.470 nesciaque humanis precibus mansuescere corda. G 4.471 At cantu commotae Erebi de sedibus imis G 4.472 umbrae ibant tenues simulacraque luce carentum, G 4.473 quam multa in foliis auium se milia condunt G 4.474 uesper ubi aut hibernus agit de montibus imber, G 4.475 matres atque uiri defunctaque corpora uita G 4.476 magnanimum heroum, pueri innuptaeque puellae, G 4.477 impositique rogis iuuenes ante ora parentum, G 4.478 quos circum limus niger et deformis harundo G 4.479 Cocyti tardaque palus inamabilis unda G 4.480 alligat et nouiens Styx interfusa coercet. G 4.481 Quin ipsae stupuere domus atque intima Leti G 4.482 tartara caeruleosque implexae crinibus angues G 4.483 Eumenides, tenuitque inhians tria Cerberus ora G 4.484 atque Ixionii uento rota constitit orbis. G 4.485 Iamque pedem referens casus euaserat omnes; G 4.486 redditaque Eurydice superas ueniebat ad auras, G 4.487 pone sequens, namque hanc dederat Proserpina legem, G 4.488 cum subita incautum dementia cepit amantem, G 4.489 ignoscenda quidem, scirent si ignoscere manes. G 4.490 Restitit Eurydicenque suam iam luce sub ipsa G 4.491 immemor heu! uictusque animi respexit. Ibi omnis G 4.492 effusus labor atque immitis rupta tyranni G 4.493 foedera, terque fragor stagnis auditus Auernis. G 4.494 Illa, Quis et me, inquit, miseram et te perdidit, Orpheu, G 4.495 quis tantus furor? En iterum crudelia retro G 4.496 Fata uocant, conditque natantia lumina somnus. G 4.497 Iamque uale: feror ingenti circumdata nocte G 4.498 inualidasque tibi tendens, heu non tua, palmas! G 4.499 dixit et ex oculis subito, ceu fumus in auras G 4.500 commixtus tenues, fugit diuersa, neque illum, G 4.501 prensantem nequiquam umbras et multa uolentem G 4.502 dicere, praeterea uidit, nec portitor Orci G 4.503 amplius obiectam passus transire paludem. G 4.504 Quid faceret? Quo se rapta bis coniuge ferret? G 4.505 Quo fletu Manis, quae numina uoce moueret? G 4.506 Illa quidem Stygia nabat iam frigida cumba. G 4.507 Septem illum totos perhibent ex ordine menses G 4.508 rupe sub aeria deserti ad Strymonis undam G 4.509 flesse sibi et gelidis haec euoluisse sub antris G 4.510 mulcentem tigres et agentem carmine quercus; G 4.511 qualis populea maerens philomela sub umbra G 4.512 amissos queritur fetus, quos durus arator G 4.513 obseruans nido implumes detraxit; at illa G 4.514 flet noctem ramoque sedens miserabile carmen G 4.515 integrat et maestis late loca questibus implet. G 4.516 Nulla Uenus, non ulli animum flexere hymenaei. G 4.517 Solus Hyperboreas glacies Tanaimque niualem G 4.518 aruaque Rhipaeis numquam uiduata pruinis G 4.519 lustrabat raptam Eurydicen atque inrita Ditis G 4.520 dona querens; spretae Ciconum quo munere matres G 4.521 inter sacra deum nocturnique orgia Bacchi G 4.522 discerptum latos iuuenem sparsere per agros. G 4.523 Tum quoque marmorea caput a ceruice reuulsum G 4.524 gurgite cum medio portans Oeagrius Hebrus G 4.525 uolueret, Eurydicen uox ipsa et frigida lingua G 4.526 ah miseram Eurydicen! anima fugiente uocabat: G 4.527 Eurydicen toto referebant flumine ripae. G 4.528 Haec Proteus, et se iactu dedit aequor in altum, G 4.529 quaque dedit, spumantem undam sub uertice torsit. G 4.530 At non Cyrene; namque ultro adfata timentem: G 4.531 'Nate, licet tristes animo deponere curas. G 4.532 Haec omnis morbi causa; hinc miserabile Nymphae, G 4.533 cum quibus illa choros lucis agitabat in altis, G 4.534 exitium misere apibus. Tu munera supplex G 4.535 tende petens pacem et faciles uenerare Napaeas; G 4.536 namque dabunt ueniam uotis irasque remittent. G 4.537 Sed modus orandi qui sit, prius ordine dicam. G 4.538 Quattuor imios praestanti corpore tauros, G 4.539 qui tibi nunc uiridis depascunt summa Lycaei, G 4.540 delige et intacta totidem ceruice iuueucas. G 4.541 Quattuor his aras alta ad delubra dearum G 4.542 constitue et sacrum iugulis demitte cruorem, G 4.543 corporaque ipsa boum frondoso desere luco. G 4.544 Post, ubi nona suos Aurora ostenderit ortus, G 4.545 inferias Orphei Lethaea papauera mittes G 4.546 et nigram mactabis ouem lucumque reuises: G 4.547 placatam Eurydicen uitula uenerabere caesa. G 4.548 Haud mora; continuo matris praecepta facessit; G 4.549 ad delubra uenit, monstratas excitat aras, G 4.550 quattuor eximios praestanti corpore tauros G 4.551 ducit et intacta totidem ceruice iuuencas. G 4.552 Post, ubi nona suos Aurora induxerat ortus, G 4.553 inferias Orphei mittit lucumque reuisit. G 4.554 Hic uero subitum ac dictu mirabile monstrum G 4.555 adspiciunt, liquefacta boum per uiscera toto G 4.556 stridere apes utero et ruptis efferuere costis, G 4.557 immensasque trahi nubes, iamque arbore summa G 4.558 confluere et lentis uuam demittere ramis. G 4.559 Haec super aruorum cultu pecorumque canebam G 4.560 et super arboribus, Caesar dum magnus ad altum G 4.561 fulminat Euphraten bello uictorque uolentes G 4.562 per populos dat iura uiamque adfectat Olympo. G 4.563 Illo Uergilium me tempore dulcis alebat G 4.564 Parthenope studiis florentem ignobilis oti, G 4.565 carmina qui lusi pastorum audaxque iuuenta, G 4.566 Tityre, te patulae cecini sub tegmine fagi.